Świerzb (scabies) jest chorobą pasożytniczą, spowodowaną infestacją należącym do roztoczy świerzbowcem ludzkim (Sarcoptes scabiei), która dotyka ludzi pochodzących ze wszystkich środowisk, bez względu na warunki socjoekonomiczne¹. Klinicznie świerzb objawia się polimorficznymi wykwitami – grudkami, pęcherzykami, przeczosami, guzkami – z towarzyszącym świądem, który typowo nasila się w nocy². Lokalizacja zmian skórnych jest zależna od wieku pacjenta². Wbrew powszechnemu przekonaniu dermatoza ta może przysparzać wielu problemów diagnostycznych, co opóźnia wdrożenie adekwatnego leczenia. Terapia świerzbu nie sprawia natomiast znacznych trudności, często wystarczy bowiem jednorazowe zastosowanie odpowiedniego leku, a dostępne preparaty odznaczają się dużą skutecznością³.

Epidemiologia

Do zarażenia dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu z osobą chorą lub z jej przedmiotami⁴. Człowiek zaraża się świerzbowcem w stadium larwy, nimfy lub zapłodnionej samicy⁵. Dzieci i młodzież stanowią zdecydowaną większość (prawie 80%) wszystkich pacjentów ze świerzbem⁵. Obserwuje się sezonowość zachorowań – wzrost liczby przypadków odnotowuje się jesienią i zimą, zwłaszcza od sierpnia do listopada⁵. Szacuje się, że właśnie w miesiącach jesiennych liczba rodzinnych zachorowań wzrasta o 12,3-21,2%⁵.

Świerzb w populacji pediatrycznej wymaga szczególnej uwagi, ponieważ w tej grupie pacjenci przenoszą większą liczbę pasożytów, częściej przebywają w bliskim kontakcie w zbiorowiskach, a sama choroba nierzadko mylona jest z innymi dermatozami, zbyt późno diagnozowana i niewłaściwie lub za krótko leczona⁶. Z tych też powodów dzieci są istotnym źródłem zarażenia⁶. Często ogniska epidemii świerzbu stanowią zbiorowiska dziecięce, takie jak: żłobki, przedszkola czy szkoły⁴. Bardziej narażone na zachorowanie są dzieci z rodzin wielodzietnych, śpiące w jednym łóżku z osobami zarażonymi, dzieci niedożywione i z obniżoną odpornością⁷. Objawy świerzbu pojawiają się zwykle 4-8 tygodni po kontakcie z roztoczami Sarcoptes scabiei, co oznacza, że osoba zarażona cały czas może transmitować pasożyty, podczas gdy sama nie prezentuje jeszcze objawów klinicznych⁴. Świerzbowce mogą przeżyć poza organizmem żywiciela około 4 dni na materiale włókienniczym, są wrażliwe na wysuszenie⁵.

Od 2009 roku przypadki zachorowań na świerzb nie są w Polsce raportowane8, podobnie zresztą jak w innych krajach. W związku z tym rzeczywista zapadalność jest nieznana. Jedyne informacje, jakie można pozyskać, pochodzą ze statystyk na temat leków ...