Nietolerancja laktozy czy alergia na białka mleka krowiego? Rekomendowana ścieżka diagnostyczno-terapeutyczna
dr n. med. Joanna Lange
- Aktualny stan wiedzy na temat rozpoznawania oraz różnicowania nietolerancji laktozy i alergii na białka mleka krowiego
- Zasady postępowania terapeutycznego u pacjentów z nieprawidłową reakcją po spożyciu nabiału
- Algorytmy diagnostyczno-terapeutyczne w obu rozpoznaniach
Nieprawidłowa reakcja po spożyciu pokarmu u dzieci może być następstwem wielu mechanizmów wywoływanych przez różne składniki. Reakcje immunologiczne (np. alergia pokarmowa, celiakia) są inicjowane przez zawarte w produktach białka, podczas gdy reakcje nieimmunologiczne wynikają m.in. z nietolerancji węglowodanów. Alergia na białka mleka krowiego może odpowiadać za wystąpienie objawów zagrażających życiu, dlatego też prawidłowe i szybkie zdiagnozowanie pacjenta jest kluczowe. Ponadto szczególnie jej ciężkiej postaci (enteropatii) może towarzyszyć wtórny niedobór laktazy. Zatem nie tylko białka, lecz także węglowodany zawarte w mleku krowim mogą w różnych mechanizmach być przyczyną pojawienia się u takich dzieci objawów. W przypadku nietolerancji laktozy, bez współistnienia alergii na białka mleka krowiego, dolegliwości obserwowane i zgłaszane przez rodziców oraz starszych pacjentów zwykle nie stanowią problemu diagnostycznego dla doświadczonego lekarza. Natomiast różnorodność objawów w przebiegu alergii na białka mleka krowiego może nastręczyć wiele problemów diagnostycznych.
W artykule przedstawiono zarówno objawy kliniczne, różnicowanie, jak i postępowanie dietetyczno-terapeutyczne w przypadku obu tych rozpoznań.
Nietolerancja laktozy
Definicje
Nietolerancja laktozy to zespół objawów klinicznych związanych ze spożyciem laktozy lub pokarmów zawierających laktozę. Może ona współistnieć z zaburzeniem wchłaniania laktozy.
Zaburzone wchłanianie laktozy to wynikające z pierwotnego lub wtórnego niedoboru laktazy nieprawidłowe wchłanianie tego dwucukru w jelicie cienkim. Może ono przebiegać z objawami nietolerancji laktozy wynikającymi z niedoboru tego enzymu lub bez tych dolegliwości. Przy podejrzeniu zaburzeń wchłaniania wykorzystuje się testy oddechowe.
Niedobór laktazy to brak prawidłowej aktywności enzymu. W celu jego stwierdzenia wykonuje się następujące badania diagnostyczne: pomiar aktywności enzymu w bioptacie pobranym z jelita cienkiego, testy genetyczne lub pomiary stężenia glukozy w surowicy po spożyciu laktozy. U osób z niedoborem laktazy mogą się rozwinąć objawy zaburzonego wchłaniania laktozy, które często zależą od ilości spożytego dwucukru.
