Ospa wietrzna jest wysoce zakaźną chorobą (zachorowania po kontakcie domowym dotyczą ponad 90% osób nieuodpornionych) wywołaną przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV – varicella zoster virus). Wrotami zakażenia są górne drogi oddechowe lub spojówki. Następnie przez węzły chłonne wirus przenika do wątroby oraz śledziony, gdzie następuje jego replikacja. Po uwolnieniu wirusa do krwi dochodzi do zakażenia komórek nabłonka, przede wszystkim skóry i błon śluzowych, w których to narządach obserwuje się charakterystyczne dla ospy wietrznej objawy. Ostatecznie VZV pozostaje w uśpieniu w komórkach zwojów korzeni grzbietowych rdzenia kręgowego na całe życie^1-3.

Wirusem można się zakazić drogą kropelkową po kontakcie z chorym. Osoba ta zakaża 2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów skórnych (wysypki ospowej) aż do przyschnięcia ostatnich pęcherzyków, co zazwyczaj trwa około 7 dni. Okres wylęgania wirusa u osób immunokompetentnych wynosi 10-21 dni, jednak jest on krótszy u noworodków i niemowląt, a u osób w immunosupresji może wynosić aż 35 dni^1-3.

Epidemiologia

Epidemiologia ospy wietrznej znacząco różni się w zależności od klimatu, demografii oraz rozpowszechnienia szczepień. W Polsce, gdzie nie obowiązują powszechne szczepienia przeciwko ospie wietrznej, zapadalność na tę chorobę w 2021 roku wynosiła 151,1/100 000 mieszkańców, co było liczbą mniejszą w porównaniu z rokiem 2020 (186,6/100 000 mieszkańców)⁴. Mniej pacjentów było też hospitalizowanych z powodu tej choroby w porównaniu z rokiem poprzednim (210 w 2021 roku vs 368 w 2020 roku). Największą zapadalność odnotowano w województwie śląskim (215,8/100 000 mieszkańców), najmniejszą zaś w województwie dolnośląskim (99,2/100 000 mieszkańców)⁴. Należy uwzględnić, że dane z lat 2020 i 2021 były uwarunkowane restrykcjami związanymi z pandemią COVID-19, m.in. zamknięciem żłobków i przedszkoli, co powodowało mniej kontaktów dzieci z rówieśnikami.