Zakażenia układu moczowego (ZUM) należą do najczęstszych bakteryjnych infekcji w populacji pediatrycznej. Do rozwoju ZUM dochodzi w następstwie zaburzenia równowagi między zjadliwością bakterii wnikających do układu moczowego, głównie drogą wstępującą, a opornością gospodarza, co prowadzi do wystąpienia zapalnej odpowiedzi w drogach moczowych. ZUM mogą wystąpić w każdym wieku, dotyczyć dolnych dróg moczowych lub przebiegać z zajęciem nerek, mieć charakter powikłany bądź niepowikłany oraz nawrotowy (nZUM)^1,2. W populacji ogólnej nZUM rozpoznawane są, gdy zakażenia występują przynajmniej 2 razy w ciągu 6 miesięcy lub 3 razy w ciągu roku³. W „Zaleceniach Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczących postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego”⁴ podano definicję opartą na zaktualizowanych brytyjskich rekomendacjach National Institute for Health and Care Excellence (NICE)⁵. Zgodnie z nimi nZUM obejmują co najmniej 2 epizody ZUM w obrębie górnych dróg moczowych, jeden epizod ZUM w górnych i minimum jeden w dolnych drogach moczowych albo ≥3 epizody w dolnych drogach moczowych. Z danych z piśmiennictwa wynika, że do nZUM dochodzi u 8-30% dzieci^1,6, częściej (do 75%) u pacjentów z ZUM przebytym w pierwszym roku życia^7,8 oraz u dziewcząt niż chłopców^2,9.

Jak zmniejszyć częstość nawrotów ZUM?

Efektywne leczenie nZUM wymaga współpracy rodziców/opiekunów dzieci, samych pacjentów (stosownie do stopnia ich rozwoju) oraz personelu medycznego różnych specjalności. Do najczęstszych błędów popełnianych w postępowaniu z dzieckiem z nZUM należą: brak identyfikacji czynników ryzyka, niewykonywanie posiewu moczu w przypadku kolejnych zakażeń i niestosowanie celowanego leczenia, nadużywanie antybiotyków/chemioterapeutyków, leczenie bezobjawowej bakteriurii oraz brak stopniowania profilaktyki.

Spośród wielu czynników ryzyka nZUM istotną rolę odgrywają: wady układu moczowego, zespoły dysfunkcji wydalania, kamica układu moczowego lub stany zagrożenia kamicą moczową oraz u nastoletnich dziewcząt aktywność seksualna^1,4,6,10-12. W diagnostyce nZUM powyższe czynniki muszą być uwzględnione. Badanie ultrasonograficzne (USG) stanowi podstawę w stwierdzeniu bądź wykluczeniu wady układu moczowego. Jego wynik determinuje dalszą diagnostykę obrazową i ewentualnie konieczność interwencji chirurgicznej. Do wad szczególnie predysponujących do nZUM należą: zastawki cewki tylnej, inne wady zaporowe oraz odpływy pęcherzowo-moczowodowe (OPM), powodujące zaleganie moczu po mikcji.