Kolka niemowlęca to jedno z najczęstszych czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Mimo że z perspektywy medycznej kolka niemowlęca jest łagodnym i samoistnie ustępującym zaburzeniem, to wzbudza u rodziców duży niepokój, jest powodem częstych konsultacji lekarskich, a także może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie całej rodziny. W artykule przedstawiono podsumowanie aktualnej wiedzy na temat zasad rozpoznawania kolki niemowlęcej i metod postępowania w tym zaburzeniu.

Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego

Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego to jedne z częstszych przyczyn udzielania porad przez lekarzy rodzinnych, pediatrów i gastroenterologów dziecięcych. Występowanie tych schorzeń wzbudza znaczny niepokój u pacjenta i jego rodziny. Trudności w zrozumieniu przez rodziców istoty problemu są częstym powodem narażania dziecka na nieuzasadnione z punktu widzenia wiedzy medycznej i niejednokrotnie inwazyjne badania diagnostyczne, jak również poddawania go licznym i kosztownym interwencjom terapeutycznym.

Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego to termin obejmujący różnorodną grupę przewlekłych lub nawracających objawów, których występowanie nie może być wytłumaczone nieprawidłowościami strukturalnymi lub biochemicznymi¹. Spektrum kliniczne tych schorzeń jest zróżnicowane i zależy od wieku dziecka oraz jego rozwoju fizjologicznego, autonomicznego, emocjonalnego oraz intelektualnego¹. Rozpoznanie czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego jest ustalane na podstawie IV kryteriów rzymskich i powinno mieć pozytywny charakter, a nie opierać się na wykluczeniu chorób organicznych². W tabeli 1 przedstawiono klasyfikację tych schorzeń w wieku rozwojowym¹.

Patomechanizm czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego nie jest w pełni poznany. Na podstawie intensywnie prowadzonych w ostatnich latach badań w zakresie neurogastroenterologii zwrócono uwagę na rolę zaburzeń interakcji jelitowo-mózgowych w patogenezie tych schorzeń. U podłoża czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego mogą leżeć: nadwrażliwość trzewna, dysbioza, zaburzenia neuroprzekaźnictwa, motoryki przewodu pokarmowego czy funkcji immunologicznych błony śluzowej jelita². Model biopsychospołeczny zakłada, że uwarunkowania genetyczne i czynniki środowiskowe oddziałujące zwłaszcza w pierwszych latach życia, np. przebyte infekcje, oraz czynniki psychosocjalne, takie jak narażenie na stres, traumatyczne przeżycie czy rodzaj wsparcia ze strony rodziny i najbliższego otoczenia, mają wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz ośrodkowego układu nerwowego i ich wzajemne interakcje, a tym samym przyczyniają się do rozwoju czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego³.