Powiększone węzły chłonne to w pediatrii częsty problem, z jakim zgłaszają się rodzice z dziećmi do lekarza pierwszego kontaktu^1-3. Dotyczy on głównie węzłów obwodowych widocznych dla otoczenia. Należy jednak pamiętać o węzłach, które nie są widoczne, a nawet są trudne do oceny w trakcie badania przedmiotowego – na ich powiększenie mogą wskazywać jedynie objawy pośrednie. Odnosi się to przede wszystkim do węzłów okolicy śródpiersia i jamy brzusznej. Nie zawsze powiększony węzeł związany jest z chorobami nowotworowymi, czyli naciekaniem przez obce komórki. Bardzo często powiększone węzły chłonne towarzyszą chorobom infekcyjnym, ponieważ są centrami odporności immunologicznej. To w nich odbywają się produkcja przeciwciał, odpowiedź w postaci aktywacji limfocytów T i wytwarzanie cytokin.

Układ chłonny jamy brzusznej

Praktyczna znajomość obszaru anatomicznego, z którego spływa chłonka, pomaga w ustaleniu rozpoznania. Budowa układu limfatycznego jest dość złożona. Tkanka limfatyczna zlokalizowana jest przede wszystkim w: szpiku kostnym, śledzionie, grasicy, węzłach chłonnych, migdałkach⁴. Oprócz tego na układ limfatyczny człowieka składają się naczynia limfatyczne (wyróżnia się 2 duże pnie: przewód limfatyczny prawy i przewód piersiowy). Chłonka zawiera limfocyty będące elementem układu odpornościowego. W obszarze jamy brzusznej tkanka limfatyczna zlokalizowana jest poza węzłami chłonnymi w śledzionie. Odpływ chłonki z tego obszaru odbywa się poprzez 2 pnie: lędźwiowy i jelitowy, które łączą się we wspólny pień trzewny. Między blaszkami krezki jelita cienkiego (czczego i krętego) znajduje się 100-200 węzłów chłonnych krezkowych. Ich liczba oraz wielkość zwiększają się od obwodu krezki ku jej nasadzie⁴. Węzły krezkowe drenują chłonkę z kosmków jelitowych. Poza węzłami krezkowymi w obrębie jamy brzusznej znajdują się węzły przyaortalne, wątrobowe i biodrowe, a także tkanka limfatyczna podśluzówkowa i kępki Peyera wchodzące w skład tkanki limfatycznej związanej z błoną śluzową (MALT – mucosa-associated lymphoid tissue). Rozrost limfatyczny jest normalną i łagodną reakcją na infekcję tkanki limfatycznej jelit, ale często sugeruje się go również jako mechaniczne wyjaśnienie późniejszego i rzadkiego rozwoju idiopatycznego wgłobienia u niemowląt. Uważa się, że tkanka limfatyczna uwypukla się do światła, pełniąc funkcję punktu prowadzącego, inicjującego proces wgłobienia. Udowodniono związek między wgłobieniem a reakcją immunologiczną w innej tkance limfatycznej, najlepiej odległej od jelita, takiej jak migdałki⁵.