Definicja żółtaczki u noworodka

Żółtaczka jest stanem, w którym stwierdza się żółte zabarwienie powłok skórnych, błon śluzowych i białkówek oczu wskutek nagromadzenia się bilirubiny w skórze, we krwi, w mięśniach i narządach wewnętrznych. Zwiększone stężenie bilirubiny może być skutkiem nadmiernego rozpadu hemoglobiny lub zaburzeń w wydalaniu bilirubiny normalnie wytworzonej w organizmie. U noworodków żółtaczka jest widoczna, gdy stężenie bilirubiny we krwi wynosi 5-6 mg/dl¹.

Ogólne informacje o żółtaczkach noworodkowych istotne dla lekarza rodzinnego oceniającego czynniki ryzyka hiperbilirubinemii w opiece ambulatoryjnej

Żółtaczka występuje u ponad połowy donoszonych noworodków po urodzeniu. Najczęściej jest to żółtaczka fizjologiczna. Jako proces naturalny nie wymaga leczenia. Kryteria rozpoznania żółtaczki fizjologicznej są następujące:

• początek w 2 dobie życia
• nasilenie w 3-4 dobie po urodzeniu
• ustępowanie zazwyczaj do 7-10 doby życia
• stężenie bilirubiny nieprzekraczające dopuszczalnych wartości (ryc. 1). 

W sytuacjach wątpliwych lekarz prowadzący w dniu wypisu noworodka do domu ocenia ryzyko narastania stężenia bilirubiny poprzez pomiar przezskórny lub we krwi w celu zaplanowania optymalnego dalszego postępowania. Znając czynniki ryzyka hiperbilirubinemii (tab. 1), można oszacować potrzebę fototerapii u dziecka z żółtaczką zarówno w ramach opieki szpitalnej, jak i w postępowaniu ambulatoryjnym²:

• Im stężenie bilirubiny całkowitej we krwi (TSB – total serum bilirubin) przed wypisem utrzymuje się bliżej wartości progowych dla rozpoczęcia fototerapii, tym potencjalna potrzeba włączenia w przyszłości fototerapii lub eskalacji opieki* jest większa.
• Jeśli stężenie bilirubiny lub tempo jego narastania sugeruje, że istnieje duże prawdopodobieństwo przekroczenia wartości progowych po wypisie, należy już przy stężeniu podprogowym bilirubiny rozpocząć fototerapię w szpitalu. Osoby podejmujące decyzję o rozpoczęciu fototerapii u pacjentów ze stężeniem bilirubiny poniżej wartości progowych powinny wziąć pod uwagę ryzyko związane z nadmiernym leczeniem. Fototerapia, oprócz niewątpliwie ważnego dla zdrowia zmniejszania stężenia bilirubiny, niesie za sobą szereg rzeczywistych zagrożeń^3,4.
• Jeżeli stężenia bilirubiny w badaniu przezskórnym (TcB – transcutaneous bilirubin) lub TSB w ciągu co najmniej 6 godz. spontanicznie się obniżają, ryzyko późniejszej hiperbilirubinemii jest małe i noworodek może zostać wypisany do domu.