Oceniano także skuteczność metody biofeedback, której pierwotnym celem było zwiększenie oddechowej arytmii zatokowej, w terapii objawów depresji występujących po zabiegach kardiochirurgicznych. W badaniu wzięło udział 26 pacjentów (13 w grupie badanej). Okazało się, że stosowana terapia jest skuteczna nie tylko jeśli chodzi o wpływ na zwiększenie arytmii oddechowej, ale również redukcję liczby punktów w stosowanej skali samooceny (CES-D).
Inną ocenianą metodą leczenia depresji była rehabilitacja kardiologiczna obejmująca ćwiczenia fizyczne oraz edukację dotyczącą diety, kontroli stresu, konieczności rzucenia palenia i relaksacji [Sharif i wsp.]. Badanie miało charakter randomizowanej próby kontrolowanej, wzięło w nim udział 80 chorych (40 w grupie badanej). Nasilenie depresji oceniano za pomocą BDI, nasilenie lęku za pomocą Skali Lęku jako Cechy i Stanu Spielbergera (STAI). Łączny czas trwania rehabilitacji wynosił cztery tygodnie. Oceniane oddziaływania były istotnie skuteczniejsze od standardowej opieki, jeśli chodzi o wpływ na nasilenie depresji mierzonej za pomocą BDI, nie wywierały natomiast istotnego działania na nasilenie lęku.
Wydaje się, że niefarmakologiczne metody postępowania terapeutycznego są zbadane dokładniej i poprawniej niż farmakologiczne. Skuteczność tych metod została również bardziej jednoznacznie potwierdzona.
Podsumowanie
Piśmiennictwo dotyczące zaburzeń depresyjnych występujących po zabiegach kardiochirurgicznych nie jest zbyt obszerne. Co gorsza, znaczna większość badań jest obciążona poważnym błędem metodologicznym – rozpoznawanie depresji jest przeprowadzane jedynie na podstawie skal (kwestionariuszy) samooceny, co jest metodą zdecydowanie niewystarczającą. W związku z tym trudno również określić częstość występowania małej i dużej depresji, a czasem nawet odróżnić zaburzenia lękowe lub zaburzenia typu PTSD od zaburzeń depresyjnych. Problemy diagnostyczne wpływają oczywiście na trudności w ocenie skuteczności metod leczenia, ponieważ trzeba najpierw wiedzieć, co się leczy, aby orzec, czy stosowana metoda była skuteczna. Ponadto, jako miernik skuteczności terapii również stosowane są kwestionariusze samooceny, co także nie jest właściwe. Przeprowadzone, nieliczne, badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi, jeśli chodzi o pozycję leków przeciwdepresyjnych (SSRI) w terapii depresji występującej po zabiegach kardiochirurgicznych. Poprawniejsze badania oceniające terapię poznawczo-behawioralną oraz różne metody szeroko rozumianej rehabilitacji kardiologicznej dają także bardziej jednoznaczne wyniki, wskazujące na dobrą skuteczność tych metod. Konieczne są dalsze dokładniejsze badania epidemiologiczne oraz prospektywne badania skuteczności farmakoterapii. Ze względu na poważny niekorzystny wpływ depresji na stan zdrowia pacjentów po zabiegach kardiochirurgicznych oraz częste występowanie zaburzeń nastroju w tej grupie, badania takie powinny być przeprowadzone możliwie pilnie.