Prawidłowe rozpoznanie
Depresja w przebiegu zaburzeń borderline
Dr n. med. Anna Mosiołek
W przypadku pacjentów z osobowością borderline współwystępowanie zaburzeń afektywnych jest niezmiernie częste. Najważniejszą sprawą dla lekarza prowadzącego jest, by obydwa problemy zostały u danej osoby rozpoznane, a następnie na różnych etapach leczenia zastosowane różne formy terapii. Artykuł omawia psychopatologię, obraz kliniczny zaburzeń oraz propozycje leczenia.
Zaburzenia osobowości chwiejnej emocjonalnie typu borderline zajmują szczególne miejsce w psychiatrii. Stanowiąc pogranicze choroby i zaburzeń osobowości, sprawiają wiele trudności diagnostycznych i terapeutycznych. Również zmienność obrazu klinicznego w jej przebiegu powoduje, że ten sam pacjent w krótkim okresie może być postrzegany jako psychotyczny, afektywny czy osobowościowy. W ramach problemów terapeutycznych na pierwszy plan mogą się w różnych okolicznościach wysunąć te związane z depresją, zaburzeniami odżywiania czy z uzależnieniem. Współchorobowość borderline i innych zaburzeń jest bardzo wysoka. Niektóre badania wskazują, że nawet 90 proc. pacjentów spełnia kryteria innego rozpoznania, przy czym najczęściej diagnozowana jest depresja, dystymia, zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia odżywiania oraz uzależnienia. Warto jednak podkreślić, że borderline determinuje zarówno przebieg, jak i rokowanie w pozostałych jednostkach chorobowych. W przypadku depresji jest to o tyle istotne, że zaburzenia afektywne są niejako wpisane w obraz zaburzeń borderline.
Psychopatologia
Istnieją zarówno podobieństwa, jak i różnice w definiowaniu oraz rozumieniu zaburzeń borderline w międzynarodowych klasyfikacjach diagnostycznych ICD-10 i DSM-5. W ICD-10 zaliczane jest ono do grupy specyficznych zaburzeń osobowości i jest podtypem szerszego rozpoznania – osobowości chwiejnej emocjonalnie. W DSM-5 znajduje się na II osi zaburzeń, włączone jest do klastra B zaburzeń osobowości, gdzie funkcjonuje jako samodzielna jednostka. Razem z nim do klastra B zaliczane są osobowość histrioniczna, narcystyczna i dyssocjalna, tzw. osobowości teatralne, dramatyczne. Ważną cechą wspólną obu klasyfikacji jest jednak fakt, że w obu borderline jest umieszczane w grupie zaburzeń osobowości. W DSM-5 rozpoznaje się je na podstawie poziomu funkcjonowania osobowościowego, występowania cech objętych tzw. czynnikowym modelem osobowości oraz charakterystycznych cech psychopatologicznych.[1]
Objawy pojawiające się zarówno w DSM-5, jak i ICD-10 to:
- impulsywność,
- chwiejność emocjonalna,
- niestabilność,
- zaburzenia afektu,
- groźby,
- akty samouszkadzające,
- zaburzenia tożsamości.
