Diagnoza zaburzeń psychicznych bywa trudnym zadaniem, zwłaszcza w sytuacji gdy proces jej stawiania jest ograniczony krótkim czasem obserwacji pacjenta i koniecznością wydania szybkiej decyzji dotyczącej dalszego postępowania wobec diagnozowanego. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku opiniowania sądowego osób, które popełniły czyn zabroniony prawnie i wobec których zachodzą wątpliwości związane z poczytalnością w trakcie jego dokonania.

Zgodnie z artykułem 31 par. 1 k.k., jeśli w czasie popełniania czynu zabronionego prawnie osoba nie była w stanie rozpoznać jego znaczenia lub nie mogła pokierować swoim postępowaniem, oznacza to, że nie popełniła przestępstwa i nie może ponosić za ten czyn odpowiedzialności karnej. Powodem zniesienia poczytalności w praktyce jest:

• choroba psychiczna,
• upośledzenie umysłowe w stopniu głębszym niż lekki,
• zespół otępienny,
• przemijające zakłócenia czynności psychicznych pod postacią krótkotrwałych stanów psychotycznych.[1]

W przypadku gdy zdolność rozpoznawania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem przez sprawcę była w znacznym stopniu ograniczona z powodu zaburzeń psychicznych i ich wpływu na jego zachowanie, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, o czym mówi par. 2 art. 31 k.p.k. Sprawca działający w warunkach znacznie ograniczonej poczytalności, który popełnił przestępstwo, podlega karze. Niemniej to, że w chwili czynu zabronionego stan psychiczny, w którym się znajdował, nie pozwalał mu na właściwe rozumienie swojego postępowania i wpływanie na swoje zachowanie, może skutkować złagodzeniem kary pozbawienia wolności, ale też odmiennym postępowaniem w trakcie jej odbywania przez sprawcę.[2]

Proces kierowania na detencję psychiatryczną

Zgodnie z art. 202 k.p.k. par. 1 w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator powołuje co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. Odpowiadają oni na pytania, czy badany cierp...