Psychiatria dziecięca

Zaburzenia ze spektrum autyzmu a teoria umysłu

Prof. dr hab. med. Małgorzata Janas-Kozik, Lek. Lena Cichoń

Oddział Kliniczny Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego, Katedra Psychiatrii i Psychoterapii, Wydział Lekarski w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu

Adres do korespondencji: Prof. Małgorzata Janas-Kozik, Oddział Kliniczny Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu, ul. G. Zapolskiej 3, 41-218 Sosnowiec

ASD to heterogenna grupa zaburzeń rozwojowych, która obejmuje osoby zarówno z upośledzeniem umysłowym, jak i z normą intelektualną lub ilorazem inteligencji powyżej przeciętnej, a także osoby wymagające w różnym stopniu wsparcia w codziennym funkcjonowaniu innych. Uważa się, że deficyty w społecznym funkcjonowaniu osób z ASD są spowodowane nieprawidłowościami w zakresie rozwoju teorii umysłu.

Całościowe zaburzenia rozwojowe w klasyfikacji ICD-10 a zaburzenia ze spektrum autyzmu w klasyfikacji DSM-5

W obowiązującej w Polsce klasyfikacji ICD-10 całościowe zaburzenia rozwojowe (F 84) należą do zaburzeń rozwoju psychicznego. Do całościowych zaburzeń rozwojowych (F 84) zalicza się następujące jednostki chorobowe: autyzm dziecięcy (F 84.0), autyzm atypowy (F 84.1), zespół Retta (F 84.2), inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne (F 84.3), zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi (F 84.4), zespół Aspergera (F 84.5), inne całościowe zaburzenia rozwojowe (F 84.8) oraz całościowe zaburzenia rozwojowe, nieokreślone (F 84.9).

Diagnoza autyzmu dziecięcego według ICD-10 wymaga wystąpienia nieprawidłowości w zakresie: rozumienia i ekspresji językowej używanych w społecznym porozumiewaniu się, rozwoju wybiórczego przywiązania społecznego albo wzajemnych kontaktów społecznych, funkcjonalnej lub symbolicznej zabawie przed 3. r.ż. Ponadto musi wystąpić co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w punktach I, II i III, przy czym co najmniej dwa z pozycji I i po co najmniej jednym z pozycji II i III:

I. Jakościowe nieprawidłowości w kontaktach społecznych:

a. niedostateczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postawy i gestów w kontaktach społecznych,

b. niedostateczny (odpowiednio do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych obejmujących wzajemnie podzielane zainteresowania, czynności i emocje,

c. nieodwzajemnianie społeczno-emocjonalne przejawiające się upośledzeniem lub odmiennością reagowania na emocje innych osób, brakiem modulacji zachowania odpowiedniego do społecznego kontekstu, albo słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych,

d. brak spontanicznej potrzeby dzielenia z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć.


II. Jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się:

a. opóźnienie lub zupełny brak rozwoju mówionego języka, które nie wiążą się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się, często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia,

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Całościowe zaburzenia rozwojowe w klasyfikacji ICD-10 a zaburzenia ze spektrum autyzmu w klasyfikacji DSM-5

W obowiązującej w Polsce klasyfikacji ICD-10 całościowe zaburzenia rozwojowe (F 84) należą do zaburzeń rozwoju psychicznego. Do całościowych zaburzeń rozwojowych (F [...]

Teoria umysłu

Teoria umysłu (theory of mind – ToM) jest właściwością rozwojową, która pozwala na zrozumienie działania i przewidywanie zachowania innych osób. Termin [...]

Teoria umysłu w ASD

Uważa się, że u osób z ASD występuje deficyt w rozwoju ToM. Ta nieumiejętność w zdolności do reprezentowania stanów mentalnych jest [...]

Metody badania deficytu ToM

Założenie, że u osób z ASD występuje deficyt w rozwoju ToM, stało się punktem wyjścia licznych prac i badań psychologicznych. Metody [...]

Opis przypadku

Pacjent X, płeć męska, 11 lat. C II P II SN, Apgar 10 pkt. Ciąża i poród przebiegały prawidłowo. Pierwsze słowo: [...]

Podsumowanie

Osoby z ASD przejawiają nieprawidłowości w zakresie porozumiewania się i w nawiązywaniu kontaktów społecznych, prezentują ograniczone, powtarzające się oraz stereotypowe wzorce [...]

Do góry