Wyzwania psychiatrii

Zaburzenia psychiczne w niepełnosprawności intelektualnej

dr n. med. Krzysztof Krysta

Klinika Rehabilitacji Psychiatrycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: dr n. med. Krzysztof Krysta, Klinika Rehabilitacji Psychiatrycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Ziołowa 45/47, 40-635 Katowice

  • Charakterystyka zaburzeń psychicznych w różnych grupach wiekowych
  • Terapia psychiatryczna w sytuacji współistnienia zaburzeń psychicznych i niepełnosprawności intelektualnej
  • Doświadczenia psychiatrii sądowej
  • Zmiany, które muszą zajść w modelu opieki nad pacjentami z niepełnosprawnością intelektualną

Dane dotyczące częstości współwystępowania niepełnosprawności intelektualnej i innych zaburzeń psychicznych podawane przez różne źródła różnią się znacznie ze względu na różnice w metodologii badawczej, stosowanie odmiennych kryteriów diagnostycznych i strategii terapeutycznych. Problem ten dotyczy osób w poszczególnych grupach wiekowych: w dzieciństwie, okresie dojrzewania, dorosłości i starości.

Współistnienie zaburzeń psychicznych u osób niepełnosprawnych intelektualnie w różnych grupach wiekowych

Dzieciństwo

U dzieci niepełnosprawnych intelektualnie występuje zwiększone ryzyko współistnienia zaburzeń psychicznych i neurologicznych. Oeseburg i wsp. (2011) oceniają, że najczęściej występujące przewlekłe schorzenia w tej grupie to: padaczka, porażenie mózgowe, zaburzenia lękowe, zaburzenia opozycyjno-buntownicze i autyzm oraz zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne1. Jedną z najczęstszych chorób współistniejących w tej grupie dzieci jest ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), które występuje nawet trzykrotnie częściej niż w grupie dzieci rozwijających się prawidłowo w wieku 5-8 lat2. Według innych badań jedna piąta przypadków ADHD u dzieci może również współistnieć z niepełnosprawnością intelektualną. Objawy ADHD w tej grupie dzieci mogą być mniej podatne na leczenie, które też może się wiązać z większym nasileniem działań niepożądanych3.

Okres dojrzewania

Chociaż w populacji ogólnej obserwuje się wzrost częstości występowania zaburzeń psychicznych w okresie dojrzewania, wciąż niewiele jest wiadomo na temat problemów dotyczących zdrowia psychicznego w okresie pomiędzy dzieciństwem a dojrzewaniem u młodych osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu łagodnym i umiarkowanym. Według Gothelfa i in. (2008) młodzież ta ma wysoki wskaźnik zachorowań na współistniejące zaburzenia psychiatryczne, które często są niewłaściwie leczone4. Nastoletnie dzieci z autyzmem i niepełnosprawnością intelektualną wykazują wyższy wskaźnik zaburzeń uwagi oraz objawy nadpobudliwości i impulsywności w porównaniu z osobami dotkniętymi tylko niepełnosprawnością intelektualną.

Wiek dorosły

Szereg zaburzeń psychicznych towarzyszy niepełnosprawności intelektualnej u osób dorosłych i szacuje się, że częstość ich współwystępowania jest trzy lub cztery razy większa niż w populacji ogólnej. W 1991 r. Campbell i Malone oszacowali, że częst...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Narzędzia stosowane w diagnostyce

U osób z łagodną niepełnosprawnością intelektualną należy korzystać z powszechnie używanych klasyfikacji diagnostycznych DSM-5 lub ICD-10. Im większy stopień niepełnosprawności intelektualnej, [...]

Leczenie farmakologiczne

Chociaż częstość występowania zaburzeń psychicznych u osób niepełnosprawnych intelektualnie jest trzy do czterech razy wyższa niż w populacji ogólnej, najczęstszą prezentacją [...]

Szkolenie specjalistów pracujących z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie

Główną uczelnią w Polsce szkolącą specjalistów pracujących z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie jest Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Głównym [...]

Wyzwania na przyszłość

Model opieki nad pacjentami z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce wymaga wielu zmian. Dotychczas w Polsce pacjenci ci są leczeni w ogólnych [...]

Podsumowanie

Główne wyzwania w opiece nad osobami niepełnosprawnymi intelektualnie obejmują zmiany w systemie opieki psychiatrycznej. W tej chwili nie ma wyspecjalizowanych usług [...]

Do góry