Narkolepsja jest przewlekłą chorobą neurologiczną, spowodowaną niedoborem hipokretyny w bocznych częściach podwzgórza. Charakteryzuje się nadmierną sennością w ciągu dnia, katapleksją, paraliżem przysennym i halucynacjami hipnagogicznymi. Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej w drugiej dekadzie życia i negatywnie wpływają na funkcjonowanie oraz jakość życia chorych. Leczenie narkolepsji jest objawowe, obejmuje metody pozafarmakologiczne i wspomagająco leki poprawiające utrzymanie czuwania, zmniejszające liczbę katapleksji oraz innych objawów narkolepsji.

Objawy narkolepsji

Dominującym objawem narkolepsji, występującym u wszystkich chorych, jest nadmierna senność w ciągu dnia. Ma ona charakter napadowy, narasta w sytuacjach biernych, monotonnych, w których często kończy się niekontrolowanymi zaśnięciami. Drzemki w ciągu dnia są raczej krótkie, trwają od kilku minut do pół godziny i zazwyczaj dają uczucie wypoczęcia, utrzymujące się przez kilkadziesiąt minut.

Kolejnym charakterystycznym i patognomonicznym dla narkolepsji objawem jest katapleksja, występująca u ok. 80% chorych na narkolepsję¹. Polega ona na nagłym krótkotrwałym zwiotczeniu mięśni posturalnych, wywołanym silnymi emocjami, najczęściej pozytywnymi (np. śmiechem, ekscytacją, zaskoczeniem). Katapleksja może mieć postać częściową, dotyczącą mięśni twarzy, karku, kończyn dolnych, rzadziej całkowitą, prowadzącą do upadków. Epizody katapleksji trwają do kilku minut, mogą występować z różną częstością, od kilku w ciągu całego życia do kilkunastu lub kilkudziesięciu w ciągu dnia. Ważną cechą katapleksji, różnicującą ją od omdleń lub napadów padaczkowych, jest w pełni zachowana świadomość podczas epizodu².

Do innych objawów narkolepsji, występujących u około połowy chorych, należą halucynacje hipnagogiczne/hipnopompiczne i/lub paraliż przysenny³. Halucynacje hipnagogiczne (w czasie zasypiania) lub hipnopompiczne (w czasie budzenia się) są sennopodobnymi epizodami, trwającymi od kilku sekund do kilku minut. Halucynacje te często mają nieprzyjemną treść i powodują lęk, mogą mieć charakter doznań słuchowych, wzrokowych lub czuciowych, np. wrażenia obecności obcej osoby w sypialni, odczuwania dotyku, słyszenia dźwięków, rozmowy. Paraliż przysenny jest stanem, w którym atonia mięśniowa, w warunkach prawidłowych obecna tylko w stadium REM, występuje w czasie zasypiania lub budzenia. Objaw ten może mieć charakter częściowy lub całkowity i może towarzyszyć halucynacjom hipnagogicznym. Paraliż przysenny trwa od kilku sekund do kilku minut i powoduje silny lęk u osoby nim dotkniętej, zwłaszcza że podczas epizodu często występuje uczucie duszenia się.