Występowanie zaburzeń psychicznych jest wciąż dla wielu ludzi tematem tabu. Mimo medialnych akcji uświadamiających, czym są tego typu zaburzenia i jak sobie z nimi radzić, część osób z objawami np. depresji nie wie, do kogo zwrócić się o pomoc. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z powodu depresji cierpi aż 300 mln ludzi na świecie (dla porównania – z powodu astmy oskrzelowej 235 mln)^1,2; w Polsce choruje na nią 3% osób w wieku od 18 do 64 lat³.

Jednym z czynników biologicznych predysponujących do pojawienia się choroby jest płeć. Badania wskazują, że kobiety mają większą predyspozycję do behawioralnej reakcji w odpowiedzi na obecny już proces zapalny. Nasilenie objawów depresyjnych u kobiet jest większe, mimo że koncentracja związków działających prozapalnie, takich jak interleukina 6 lub czynnik martwicy nowotworu, jest zbliżona do stężenia obserwowanego u mężczyzn⁴. Mediatory reakcji zapalnej wyzwalane w trakcie procesu zapalnego poza działaniem obwodowym modulują procesy zachodzące w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Zacytowane w tym artykule prace wskazują, że podłoże objawów depresyjnych, z biologicznego punktu widzenia, mogą stanowić:

• zaburzenia szlaków transmisji neuroprzekaźników
• obniżenie stężenia neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF – brain-derived neurotrophic factor)
• stres oksydacyjny
• nadaktywność osi hormonalnych
• dysfunkcje osi jelitowo-mózgowej.

Wspólnym mianownikiem wszystkich wymienionych mechanizmów może być występowanie stanu zapalnego i wyzwolenie reakcji immunologicznych zaburzających fizjologiczne funkcjonowanie organizmu.

Celem artykułu było przedstawienie możliwych powiązań między obecnością procesów zapalnych a pojawieniem się objawów depresyjnych. Na potrzeby pracy dokonano analizy dostępnych pozycji bibliograficznych wydanych w latach 2014-2019, zawartych w bazach PubMed, Google Scholar, uwzględniając słowa kluczowe „depresja”, „zapalenie”, „terapia”. Wyniki uporządkowano i opracowano metodą analizy opisowej.

Udział cytokin w powstawaniu depresji

Do rozwoju procesu zapalnego w OUN dochodzi w wyniku sekrecji cytokin prozapalnych przez mikroglej, transportu cytokin przez barierę krew–mózg wskutek aktywności białek transportowych, transmisji z udziałem włókien czuciowych nerwu X, a także w efekcie stymulacji cyklooksygenaz produkujących prostaglandyny⁵.