Pierwsza część artykułu, zamieszczona w poprzednim numerze „Psychiatrii po Dyplomie”, opisywała ogólne założenia pilotażu oraz szerzej trzy podstawowe zasady działania centrum zdrowia psychicznego (CZP): odpowiedzialności terytorialnej, jednego podmiotu odpowiedzialnego za zapewnienie opieki psychiatrycznej na określonym obszarze działania oraz finansowania w drodze ryczałtu na populację.

W tej części artykułu zostaną omówione następujące obszary:

1. Odrębność organizacyjna, elastyczność i autonomia.
2. Dostępność, kompleksowość, ciągłość i koordynacja pomocy.
3. Punkty zgłoszeniowo-koordynacyjne.
4. Inne nowe funkcje i rozwiązania (koordynatorzy opieki, asystenci zdrowienia, plany terapii i zdrowienia).

Odrębność organizacyjna, elastyczność i autonomia

Zgodnie z rozporządzeniem pilotażowym¹ ministra zdrowia (dalej: rozporządzenie) CZP powinno stanowić wyodrębnioną część w strukturze organizacyjnej podmiotu leczniczego. W ramach pilotażu podmiotem tym jest najczęściej samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ). Zarówno wyodrębnienie organizacyjne, jak i sposób kierowania CZP powinny być określone w regulaminie organizacyjnym podmiotu leczniczego. W skład CZP wchodzą następujące komórki organizacyjne: oddział psychiatryczny (całodobowy), oddział dzienny psychiatryczny, poradnia zdrowia psychicznego i zespół leczenia środowiskowego (domowego). W zależności od lokalnych uwarunkowań w skład CZP mogą też wchodzić inne komórki, np. kolejna poradnia zdrowia psychicznego czy drugi oddział dzienny. Warte podkreślenia jest to, że komórki wchodzące w skład CZP nie mogą realizować innej umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) niż umowa pilotażowa, a otrzymywane w ramach tej umowy środki mogą być przeznaczone wyłącznie na pokrycie kosztów działania CZP (z dopuszczalnym odstępstwem do 3%).

CZP powinno mieć wyznaczonego kierownika odpowiadającego za planowanie i organizowanie działań, motywowanie członków zespołu oraz ocenę wyników, w tym za koordynowanie i nadzorowanie komórek organizacyjnych wchodzących w jego skład. Możliwe jest łączenie funkcji kierownika CZP z funkcją kierownika jednej z komórek CZP. Niezwykle ważną kwestią przy określaniu stanowiska kierownika CZP jest przestrzeganie właściwych proporcji między zadaniami, uprawnieniami do dysponowania środkami oraz odpowiedzialnością za wykonanie zadań. Zadania, uprawnienia i odpowiedzialność muszą się nawzajem równoważyć. Optymalnym rozwiązaniem organizacyjnym podkreślającym wyodrębnienie CZP jest bezpośrednia podległość jego kierownika dyrektorowi podmiotu leczniczego.