We współczesnej seksuologii w celu określenia specyficznego związku zapewniającego jednostce optymalny przebieg cyklu reakcji seksualnych w odpowiedzi na pojawienie się wybranego bodźca (rzeczywistego lub wyobrażeniowego) używa się terminów: preferencja seksualna, parafilia, zaburzenie preferencji i zaburzenie parafilne. Obecnie nie istnieje jednolity sposób klasyfikowania zaburzeń preferencji seksualnych czy parafilii. Znaczenie kliniczne mają jedynie zaburzenia parafilne, nie zaś parafilie. Rozróżnienie definicyjne pociąga za sobą poważne konsekwencje diagnostyczne i terapeutyczne. Parafilia to pojęcie, które pojawia się w przypadku definiowania zaburzonych preferencji seksualnych, koncentrujące się na wskazaniu sytuacji niepożądanej albo wyłącznie cech charakterystycznych dla sytuacji odbiegających od normy (parafilia, z grec. para – poza, philia – umiłowanie, a więc umiłowanie tego, co jest poza wzorcem)^1,2.

Kryteria diagnostyczne na podstawie klasyfikacji DSM-5, ICD-10 i ICD-11

Terminem „parafilia” określa się występowanie podniecenia lub satysfakcji seksualnej w odniesieniu do nietypowego bodźca, obiektu, zachowania lub sposobu dążenia do jej realizacji. W klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – DSM-5^3,4 parafilie są opisywane jako trwałe i intensywne preferencje seksualne, inne niż fenotypowo normalne zachowania skupiające się na okolicy genitalnej między dwojgiem zgadzających się na to dorosłych osób. W odróżnieniu od Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10⁵, w DSM-5⁴ występuje wyraźne rozróżnienie parafilii i zaburzeń parafilnych. Parafilie są określane jako atypowe, ale nieszkodliwe zainteresowania seksualne. Natomiast w sytuacji, gdy seksualne preferencje powodują wyraźne cierpienie psychiczne i zaburzenie funkcjonowania społecznego jednostki bądź mają charakter zachowań szkodliwych dla społeczeństwa, a także dotyczą aktywności seksualnej z osobami, które nie są w stanie wyrazić świadomej i ważnej prawnie zgody, kwalifikuje się je jako zaburzenia parafilne⁶. Towarzyszące poczucie cierpienia jest z kolei definiowane jako przykry stan emocjonalny bezpośrednio związany z poczuciem winy, wstydu, obniżonym nastrojem, a nawet odczuwaniem bólu fizycznego. Przyczyn wywołujących ten stan może być wiele. Brak możliwości zaspokojenia seksualnego i akceptacji preferencji oraz poczucie wyrządzenia krzywdy innej osobie – to przykłady niektórych z nich⁷.