Paragrafy w psychiatrii
Odpowiedzialność karna biegłego za przedstawienie fałszywej oraz nieświadomie fałszywej opinii
dr n. praw. Krzysztof Eichstaedt
- Jaką opinię biegłego można uznać za fałszywą
- Ryzyko związane ze świadomym lub nieumyślnym sporządzeniem fałszywej opinii
- Czy biegły sądowy może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej
Biegły sądowy jest organem pomocniczym dla sądu, powoływanym w przypadkach, w których istnieje konieczność stwierdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, wymagających wiadomości specjalnych. Na podstawie sporządzonej przez niego opinii sąd ustala stan faktyczny, który może doprowadzić do skazania lub uniewinnienia oskarżonego albo orzeczenia w kwestii ubezwłasnowolnienia lub unieważnienia małżeństwa. Na przykład gdy dokonana przez biegłego z zakresu ruchu drogowego analiza przestrzenno-ruchowa prowadzi do wniosku, że dany uczestnik ruchu drogowego nie naruszył jego zasad, wówczas treść takiej opinii stanowi podstawę do uniewinnienia oskarżonego od zarzutu spowodowania wypadku drogowego. Podobnie w przypadku stwierdzenia przez biegłych psychiatrów, że oskarżony w chwili zarzucanego mu czynu był niepoczytalny, następuje umorzenie postępowania i ewentualne zastosowanie określonego rodzaju środka zabezpieczającego, ale tylko wówczas, gdy istnieją prawne podstawy wynikające z treści art. 93a k.k. i nast. do jego orzeczenia. W sprawie cywilnej stwierdzenie choroby psychicznej może zaś stanowić podstawę do ubezwłasnowolnienia, a w sprawie rodzinnej – do unieważnienia małżeństwa.
Z przytoczonych przykładów płynie jednoznaczny wniosek, jak wielką i odpowiedzialną rolę w procesie stosowania prawa mają do odegrania biegli, skoro na podstawie ich opinii sądy wydają orzeczenia, w których przesądza się o winie oskarżonego, a także o szeregu innych bardzo istotnych kwestii. W tej sytuacji nie powinna budzić wątpliwości odpowiedzialność karna biegłego za sporządzenie fałszywej opinii, zwłaszcza że obowiązujące przepisy przewidują odpowiedzialność karną świadka za złożenie fałszywych zeznań (art. 233 § 1 k.k.). Ponadto odpowiedzialność karna biegłego w związku ze sporządzoną opinią w sprawie stanowi gwarancję, że zostanie ona wykonana w sposób rzetelny oraz będzie bezstronna, a ponadto będzie uwzględniać aktualny stan wiedzy.
Art. 233 Kodeksu karnego (k.k.)
§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 4 działa nieumyślnie, narażając na istotną szkodę interes publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:
1) fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy
2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
Przepis art. 233 § 4 k.k. przewiduje odpowiedzialność karną biegłego, rzeczoznawcy lub tłumacza, który przedstawił fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie. Opinia fałszywa to taka, w której potwierdzono nieprawdę lub zatajono prawdę1. Przez uż...
