Redukcja szkód w uzależnieniu od nikotyny

lek. Magdalena Jurkowska
prof. dr hab. n. med. Napoleon Waszkiewicz

Klinika Psychiatrii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji:

lek. Magdalena Jurkowska

Klinika Psychiatrii

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

SPPZOZ im. dr. Stanisława Deresza

pl. Brodowicza 1, 16-070 Choroszcz

  • Uzależnienie od nikotyny – skala problemu w odniesieniu do ogółu społeczeństwa i grupy osób z zaburzeniami psychicznymi
  • Programy redukcji szkód w uzależnieniu od nikotyny
  • Nowe wyroby tytoniowe – korzyści i ograniczenia

Palenie papierosów, mimo powszechnej wiedzy o jego szkodliwości, stanowi wciąż ogromny problem społeczny i zdrowotny. Motywowanie do zaprzestania nałogu, edukacja, opieka oraz wsparcie w trakcie całego procesu rzucania palenia są obowiązkiem każdego lekarza. Substancjami zatwierdzonymi w terapii uzależnienia od nikotyny są: nikotynowe środki zastępcze, bupropion, cytyzyna, wareniklina, nortryptylina i klonidyna. E-papierosy oraz systemy bezdymnego podgrzewania tytoniu, które umożliwiają dostarczanie nikotyny do organizmu, przy jednocześnie znacznie zmniejszonej ilości substancji toksycznych, mogą w przyszłości zostać włączone do programów redukcji szkód.

Skala problemu

Chociaż mogłoby się wydawać, że świadomość konsekwencji zdrowotnych wynikających z palenia tytoniu jest duża, szacuje się, że na świecie około miliarda osób korzysta z wyrobów zawierających nikotynę. Większość z nich sięga po tzw. klasyczne wyroby tytoniowe (papierosy/cygara)1,2. Statystyki pozostają bezwzględne. Choroby somatyczne związane z paleniem tytoniu są drugą, po nadciśnieniu tętniczym, przyczyną zgonów na świecie i zarazem pierwszą, w pełni modyfikowalną, przyczyną przedwczesnych zgonów. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) z 2020 r. somatyczne następstwa palenia odpowiadają za ponad 8 mln zgonów rocznie. Jednocześnie 1,2 mln zgonów dotyczy osób będących palaczami biernymi, a 65 000 osób z tej grupy stanowią dzieci2.

W Polsce zmniejszenie liczby osób używających wyrobów tytoniowych obserwowano od lat 90. XX w. Ten trend uległ jednak wyhamowaniu w ostatnich latach. Dane ankietowe z 2017 r. wskazywały, że papierosy pali codziennie 24% Polaków powyżej 15 r.ż.3,4

Powyższe dane, niewątpliwie zatrważające, powinny skłonić całe środowisko medyczne do jeszcze intensywniejszej pracy z osobami uzależnionymi od wyrobów tytoniowych. Motywowanie do rzucenia nałogu, edukacja, opieka oraz wsparcie w trakcie całego pr...

Działanie na ośrodkowy układ nerwowy i rozwój uzależnienia

W mechanizmie powstawania uzależnienia najistotniejsze wydają się acetylocholinergiczne receptory nikotynowe (nAChRs) α4β2 i α7. Do jedenastu podtypów receptorów nikotynowych znajdujących się w ośrodkowym układzie nerwowym nikotyna, inhalowana pod...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Działanie na ośrodkowy układ nerwowy i rozwój uzależnienia

W mechanizmie powstawania uzależnienia najistotniejsze wydają się acetylocholinergiczne receptory nikotynowe (nAChRs) α4β2 i α7. Do jedenastu podtypów receptorów nikotynowych znajdujących się [...]

Programy redukcji szkód

Założeniem programów redukcji szkód w uzależnieniach jest minimalizowanie konsekwencji zdrowotnych i społecznych wynikających z uzależnienia. Pacjentom podaje się, na zasadzie substytucji, [...]

Nowe wyroby tytoniowe – szansa czy potencjalny problem?

W tej grupie znajdziemy systemy bezdymnego podgrzewania tytoniu (HnB – heat-not-burn), nazywane przez polskich ustawodawców nowatorskimi wyrobami tytoniowymi (NWT). Biorąc pod [...]

Uzależnienie od nikotyny u pacjentów z zaburzeniami i chorobami psychicznymi

Ze względu na wprowadzony zakaz palenia wyrobów tytoniowych w placówkach medycznych wielu naszych pacjentów może zostać postawionych w bardzo trudnej sytuacji. [...]

Podsumowanie

Uzależnienie od nikotyny jest istotnym problemem społecznym. Farmakoterapia, psychoterapia, hipnoza i metody awersyjne są w stanie pomóc jedynie pewnej grupie pacjentów. [...]

Do góry