Psyche/soma

Mózg „wierzący” i „niewierzący” w świetle religii i biologii

lek. Kamila Jończyk1
lek. Wiktor Orlof2
prof. dr hab. n. med. Napoleon Waszkiewicz2

1Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

2Klinika Psychiatrii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji:

lek. Wiktor Orlof

Klinika Psychiatrii

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

pl. Brodowicza 1

16-070 Choroszcz

  • Znaczenie sfery duchowej w życiu współczesnego człowieka
  • Wiara i duchowość w świetle neurobiologii
  • Duchowość jako element holistycznej opieki nad pacjentem psychiatrycznym


We współczesnym społeczeństwie, szczególnie w krajach zachodnich, gwałtownie rośnie liczba przypadków zaburzeń i chorób psychiatrycznych. Zaburzenia psychiczne stanowią 3 z 25 przyczyn powodujących największą utratę lat życia w zdrowiu wg wskaźnika DALY (disability adjusted life-years – lata życia skorygowane niesprawnością) – na 13 miejscu plasują się zaburzenia depresyjne, na 22 samookaleczenia, a na 24 zaburzenia lękowe1. Dane statystyczne przedstawiają bardzo niepokojący obraz. Już w 2017 r. szacowano, że ok. 12 mln Polaków (uwzględniając populację dzieci i młodzieży) cierpi na jakąś formę zaburzeń czy chorób psychicznych2. Tendencja ta może być częściowo wyjaśniona zwiększoną świadomością społeczną dotyczącą tej problematyki i częstszym zgłaszaniem się pacjentów do psychiatrów, psychologów czy psychoterapeutów. Jednak niezaprzeczalnie istotną przyczyną tego stanu jest styl życia dominujący w krajach rozwiniętych. Szybkie tempo, obciążenie pracą i dochodzącymi zewsząd czynnikami stresogennymi, a obecnie także pandemia SARS-CoV-2 w dużej mierze przyczyniają się do występowania różnego rodzaju dolegliwości. Cierpi na tym zarówno sfera somatyczna, jak i psychiczna, pojawiają się zaburzenia emocjonalne związane z izolacją społeczną, szczególnie wśród dzieci i adolescentów. Pandemia boleśnie uwypukliła obecność problemów, które narastały od dłuższego czasu. W takich warunkach zarówno przedstawiciele zawodów medycznych, jak i społeczeństwo dostrzegają, że dotychczasowe metody terapeutyczne są niewystarczające, a biomedyczny, nieelastyczny model opieki zdrowotnej – nieefektywny. Zmiana jest nieunikniona, w związku z czym trwa poszukiwanie skuteczniejszej alternatywy.

Duchowość czy religijność, ich pochodzenie i wpływ na kondycję jednostki i społeczeństwa są zagadnieniami, które dopiero niedawno zainteresowały świat nauki. Największa międzynarodowa organizacja zajmująca się ogólnie pojętymi kwestiami ochrony zdrowia – WHO (World Health Organization) zdecydowanie rozszerzyła definicję zdrowia, wskazując, że nie jest to tylko stan braku fizycznej choroby czy niepełnosprawności, lecz poczucie dobrostanu w wielu aspektach – m.in. psychicznym, społecznym czy właśnie duchowym.

Pojęcie duchowości jest konceptem niezwykle złożonym, a jego definicja często różni się w zależności od perspektywy. Dziedziny takie jak filozofia, teologia, psychologia czy kognitywistyka inaczej interpretują zjawisko duchowości i przypisują mu r...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zdrowie z perspektywy teologicznej

Wiele spośród największych religii świata wyraża ścisły związek ciała i duszy, podkreślając istotę wiary jako drogi do uwolnienia się od cierpień, [...]

Medycyna holistyczna

Ciała, mimo że jest podstawową fizyczną komponentą istoty ludzkiej, nie można rozpatrywać jako układu izolowanego, szczególnie w kontekście tak złożonego pojęcia [...]

Neuroteologia

Nauki ścisłe i medyczne stosunkowo niedawno podjęły próbę wyjaśnienia zjawisk duchowości i religijności. Nie tylko z czystej badawczej ciekawości, ale szczególnie [...]

Neurobiologia duchowości

Badania wskazują, że na procesy kognitywne zachodzące w czasie wykonywania praktyk religijnych czy duchowych, a także na emocje z nimi związane [...]

Duchowość w praktyce psychiatrycznej

Psychiatria ze względu na charakter zaburzeń, którymi się zajmuje, oraz wykorzystywanych metod terapeutycznych jest specjalizacją nadzwyczaj wrażliwą na ignorowanie kwestii innych [...]

Podsumowanie

Wiara jest manifestacją głęboko zakorzenionej ewolucyjnie potrzeby. Nie dziwi więc, że większość światowej populacji przynależy do jakiegoś wyznania, a wiele osób [...]

Do góry