ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Psychiatria dziecięca
Postępowanie w dysforii płciowej u dzieci i młodzieży
dr n. med. Aleksandra Lewandowska
- Kryteria diagnostyczne dysforii/niezgodności płciowej w klasyfikacjach DSM-5 i ICD-11
- Przegląd zaleceń dotyczących postępowania u dzieci i młodzieży z dysforią płciową
- Doświadczenia ośrodków zagranicznych zajmujących się tym zagadnieniem
Dysforia płciowa (GD – gender dysphoria) to stan, w którym płeć przypisana osobie przy urodzeniu i płeć, z którą się ona identyfikuje, są niezgodne. W związku z tym osoby te mogą czuć się bardzo niekomfortowo ze swoją płcią biologiczną, pierwotnymi i wtórnymi cechami płciowymi oraz społecznymi rolami płciowymi i doświadczają różnych poziomów cierpienia. Pojęcie to funkcjonuje w dyskursie specjalistycznym od ponad czterech dekad. Według dostępnych źródeł po raz pierwszy terminem „dysforia płciowa” posłużył się Norman Fisk w artykule otwierającym „The Western Journal of Medicine”, opublikowanym w 1974 r. Zaproponował określenie „syndrom dysforii płciowej” jako bardziej progresywną alternatywę wobec stosowanego najczęściej pojęcia transseksualizmu. W definicji Fiska stanowił on najbardziej skrajną postać dysforii płciowej, która miała obejmować wszelkie formy cierpienia związanego z własną płcią1.
Według klasyfikacji DSM-5 częstość występowania dysforii płciowej wynosi 0,005-0,014% w populacji pełnoletnich mężczyzn i 0,002-0,003% w populacji pełnoletnich kobiet2.
Dzieci stanowią niewielką liczbę osób z dysforią płciową. Ocenia się również, że tylko u 10-20% z nich dysforia płciowa będzie nadal objawiać się w okresie dojrzewania3. Z kolei utrzymywanie się dysforii płciowej do okresu dorosłości u adolescentów wydaje się znacznie częstsze. Jeśli chodzi o powyższe zagadnienia, nie zostały dotąd przeprowadzone żadne oficjalne badania prospektywne.
Kolejną różnicą między dziećmi z dysforią płciową a młodzieżą jest stosunek płci dla każdej z grup wiekowych. Wśród dzieci z dysforią płciową poniżej 12 r.ż., które zostały skierowane do leczenia, stosunek chłopców do dziewczynek waha się od 6:1 do 3:1. Wśród młodzieży z dysforią płciową powyżej 12 r.ż., skierowanej do leczenia klinicznego, stosunek chłopców do dziewczynek jest bliski 1:1. Jak wspomniano, nie przeprowadzono oficjalnych badań epidemiologicznych dotyczących dysforii płciowej – zarówno u dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Potrzebne są zatem dodatkowe badania w celu rzetelnej oceny rozpowszechnienia i utrzymywania się tego stanu w różnych populacjach na całym świecie4.
Rozwijanie tożsamości płciowej jest aspektem normatywnego rozwoju dziecka, przy czym większość dzieci rozwija tożsamość cispłciową, w której płeć urodzeniowa jest zgodna z ich tożsamością płciową i ekspresją płciową. Wśród transpłciowych dzieci ba...