Psychiatria dziecięca

Postępowanie w dysforii płciowej u dzieci i młodzieży

dr n. med. Aleksandra Lewandowska

Oddział Psychiatryczny dla Dzieci, Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej im. J. Babińskiego w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr n. med. Aleksandra Lewandowska

Oddział Psychiatryczny dla Dzieci

Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej

im. J. Babińskiego w Łodzi

ul. Aleksandrowska 159

91-229 Łódź

e-mail: aleksandra.lewandowska@babinski.home.pl

  • Kryteria diagnostyczne dysforii/niezgodności płciowej w klasyfikacjach DSM-5 i ICD-11
  • Przegląd zaleceń dotyczących postępowania u dzieci i młodzieży z dysforią płciową
  • Doświadczenia ośrodków zagranicznych zajmujących się tym zagadnieniem

Dysforia płciowa (GD – gender dysphoria) to stan, w którym płeć przypisana osobie przy urodzeniu i płeć, z którą się ona identyfikuje, są niezgodne. W związku z tym osoby te mogą czuć się bardzo niekomfortowo ze swoją płcią biologiczną, pierwotnymi i wtórnymi cechami płciowymi oraz społecznymi rolami płciowymi i doświadczają różnych poziomów cierpienia. Pojęcie to funkcjonuje w dyskursie specjalistycznym od ponad czterech dekad. Według dostępnych źródeł po raz pierwszy terminem „dysforia płciowa” posłużył się Norman Fisk w artykule otwierającym „The Western Journal of Medicine”, opublikowanym w 1974 r. Zaproponował określenie „syndrom dysforii płciowej” jako bardziej progresywną alternatywę wobec stosowanego najczęściej pojęcia transseksualizmu. W definicji Fiska stanowił on najbardziej skrajną postać dysforii płciowej, która miała obejmować wszelkie formy cierpienia związanego z własną płcią1.

Według klasyfikacji DSM-5 częstość występowania dysforii płciowej wynosi 0,005-0,014% w populacji pełnoletnich mężczyzn i 0,002-0,003% w populacji pełnoletnich kobiet2.

Dzieci stanowią niewielką liczbę osób z dysforią płciową. Ocenia się również, że tylko u 10-20% z nich dysforia płciowa będzie nadal objawiać się w okresie dojrzewania3. Z kolei utrzymywanie się dysforii płciowej do okresu dorosłości u adolescentów wydaje się znacznie częstsze. Jeśli chodzi o powyższe zagadnienia, nie zostały dotąd przeprowadzone żadne oficjalne badania prospektywne.

Kolejną różnicą między dziećmi z dysforią płciową a młodzieżą jest stosunek płci dla każdej z grup wiekowych. Wśród dzieci z dysforią płciową poniżej 12 r.ż., które zostały skierowane do leczenia, stosunek chłopców do dziewczynek waha się od 6:1 do 3:1. Wśród młodzieży z dysforią płciową powyżej 12 r.ż., skierowanej do leczenia klinicznego, stosunek chłopców do dziewczynek jest bliski 1:1. Jak wspomniano, nie przeprowadzono oficjalnych badań epidemiologicznych dotyczących dysforii płciowej – zarówno u dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Potrzebne są zatem dodatkowe badania w celu rzetelnej oceny rozpowszechnienia i utrzymywania się tego stanu w różnych populacjach na całym świecie4.

Rozwijanie tożsamości płciowej jest aspektem normatywnego rozwoju dziecka, przy czym większość dzieci rozwija tożsamość cispłciową, w której płeć urodzeniowa jest zgodna z ich tożsamością płciową i ekspresją płciową. Wśród transpłciowych dzieci ba...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Kryteria diagnostyczne: dysforia płciowa u dzieci wg DSM-5

Niezgodność płciowa w okresie dojrzewania i dorosłości charakteryzuje się wyraźną i utrzymującą się niezgodnością między doświadczaną płcią a płcią przypisaną jednostce, [...]

Dysforia płciowa u dorastających i dorosłych

Niezgodność płciowa w okresie dojrzewania i dorosłości charakteryzuje się wyraźną i utrzymującą się niezgodnością między doświadczaną płcią a płcią przypisaną jednostce, [...]

Kryteria diagnostyczne niezgodności płciowej w okresie dorastania lub w wieku dojrzałym wg ICD-11

Niezgodność płciowa w okresie dojrzewania i dorosłości charakteryzuje się wyraźną i utrzymującą się niezgodnością między doświadczaną płcią a płcią przypisaną jednostce, [...]

Kryteria diagnostyczne niezgodności płciowej w dzieciństwie wg ICD-11

Dziecięca niezgodność płci charakteryzuje się wyraźną niezgodnością między doświadczaną/wyrażaną przez jednostkę płcią a płcią przypisaną u dzieci w okresie przedpokwitaniowym. Obejmuje [...]

Postępowanie w przypadku dzieci z dysforią płciową

Dzieci to szczególna grupa pacjentów, która nie może samodzielnie decydować o swoim leczeniu i terapii. W Polsce pacjenci, którzy nie ukończyli [...]

Doświadczenia ośrodków zagranicznych

Pomocne w decydowaniu, czym się kierować, planując postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne u dziecka z atypowym rozwojem tożsamości płciowej, może być przyjrzenie się dorobkowi [...]

Do góry