Związek bólów głowy z zaburzeniami emocjonalnymi i psychicznymi jest znany od dawna. Ich występowanie nasila odczucie bólu, w tym bólu głowy, zwłaszcza w jego przewlekłej postaci¹. Psychosomatycznego podłoża dopatrywano się w wielu schorzeniach, w tym w rozwoju bólów głowy, aż do połowy ubiegłego stulecia. Określenia „psychogenny ból” często używa się również dziś.

Bóle głowy współwystępują z wieloma zaburzeniami sfery psychicznej, wśród których wymienia się m.in. depresję, dystymię, lęk paniczny, uogólnione zaburzenia lękowe, zaburzenia o charakterze somatycznym (tzw. zaburzenia somatoformiczne), chorobę afektywną dwubiegunową i zaburzenia adaptacyjne^2,3. Wielu chorych cierpiących z powodu przewlekłego, uporczywego bólu ma objawy depresji. Było to podstawą poglądu, że przewlekły zespół bólowy jest maską zaburzeń depresyjnych (w tzw. depresji maskowanej)⁴. Późniejsze badania wykazały, że występowanie tego typu zaburzeń nie jest ani wystarczającym, ani jedynym czynnikiem sprawczym rozwoju bólów głowy.

W piśmiennictwie istnieją ograniczone dowody przemawiające za stricte psychiatrycznymi przyczynami bólów głowy. Dotyczy to jedynie tych przypadków, w których ból głowy występuje w kontekście choroby psychicznej, co do której wiadomo, że manifestuje się tego typu dolegliwościami (np. bóle głowy związane z urojeniem, że doszło do uszkodzenia mózgu w następstwie jakiegoś zdarzenia nieznajdującego potwierdzenia w rzeczywistości i badaniach dodatkowych, lub bóle głowy będące manifestacją zaburzenia somatyzacyjnego).

Czynnikami przemawiającymi za psychogennym podłożem bólu głowy są:

• ścisły związek czasowy z zaburzeniem psychicznym
• znaczne nasilenie się wcześniej występującego bólu głowy
• istnienie przekonującego dowodu, że zaburzenie psychiczne nasila pierwotny ból głowy
• poprawa lub ustąpienie bólu głowy po ustąpieniu zaburzenia psychicznego⁵.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy (ICHD-3 – International Classification of Headache Disorders-3) każdy ból głowy pojawiający się po raz pierwszy w ścisłym związku czasowym z zaburzeniem psychicznym jest klasyfikowany jako wtórny ból głow...

Wskazaniem do wykonania badań neuroobrazowych u pacjenta z bólami głowy jest stwierdzenie jednego z poniższych warunków:

• odstępstwa od stanu prawidłowego w badaniu podmiotowym
• zmiana charakteru bólu głowy
• narastanie w czasie bólu głowy
• pierwsze bóle głowy po piątej dekadzie życia
• zaburzenia wzrokowe i ubytki w polu widzenia
• ogniskowe lub napadowe zmiany w badaniu elektroencefalograficznym
• współwystępowanie wraz z bólem głowy schorzenia ogólnoustrojowego, w tym choroby nowotworowej, stanów gorączkowych, a także ubytku masy ciała
• współwystępowanie z bólami głowy zaburzeń świadomości i/lub napadów padaczkowych
• silny ból głowy związany z wysiłkiem fizycznym
• ból głowy powstały po urazie głowy.