Metody leczenia

Stosowanie neuroleptyków w terapii zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych

Bartłomiej Czyżniewski1
prof. dr hab. n. med. Tomasz Sobów2,3

1Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogórskiego

2Centrum Terapii Dialog, Warszawa

3Neuropsychiatria s.c., Łódź

Adres do korespondencji:

Bartłomiej Czyżniewski

Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogórskiego

ul. Zyty 28

65-046 Zielona Góra

e-mail: bartlomiejczyzniewski@gmail.com

  • Aktualne strategie leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
  • Wykorzystanie neuroleptyków w terapii augmentacyjnej
  • Metody leczenia zaburzeń psychicznych z towarzyszącymi objawami obsesyjno-kompulsyjnymi

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD – obsessive-compulsive disorder) są częstym problemem z zakresu zdrowia psychicznego, dotyczącym kilku procent populacji ogólnej, zwykle o wczesnym początku (w dzieciństwie lub adolescencji) oraz przewlekłym przebiegu. Standardowo głównymi metodami ich leczenia są terapia poznawczo-behawioralna (CBT – cognitive behavioral therapy), szczególnie związana z zastosowaniem technik ekspozycji i powstrzymywania reakcji (ERP – exposure and response prevention), oraz farmakoterapia, która skupia się przede wszystkim na podawaniu leków z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitors), a także klomipraminy. W ostatnich latach z powodu niedostatecznych efektów terapii z wykorzystaniem SSRI coraz częściej w leczeniu uzupełniającym sugerowane są różne strategie augmentacyjne, w tym zastosowanie neuroleptyków, takich jak rysperydon, haloperydol czy arypiprazol.

OCD – statystyka, patomechanizmy, strategie leczenia

Zgodnie z najnowszą, jedenastą wersją klasyfikacji ICD (International Classification of Diseases and Related Health Problems) do zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, poza jednostkami uwzględnionymi uprzednio w DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), takimi jak: OCD, dysmorfofobia, dermatillomania, trichotillomania, syllogomania, zaliczają się także hipochondria oraz węchowy zespół odnoszący1. Chociaż jest oczywiste, że omawiane zaburzenia opierają się na występowaniu kompulsji i obsesji, warto wspomnieć także o koncepcji spektrum OCD. Zakłada ona, że poza obecnością tych podstawowych objawów, zaburzenia ujęte w spektrum mogą być scharakteryzowane i podzielone wg trzech głównych grup: te, które dotyczą ciała, te, których istotą są zaburzenia kontroli impulsów, oraz zaburzenia neurorozwojowe. Spojrzenie na OCD jako spektrum pozwoliło usystematyzować wiedzę na temat przyczyn, neurobiologii i leczenia zaburzeń z tego kręgu, a także wyjaśnić zasady i możliwości farmakoterapii, z uwzględnieniem stosowania leków z grupy SSRI oraz terapii augmentacyjnej2.

Wyniki najnowszej metaanalizy badań epidemiologicznych w próbach populacyjnych wskazują na prewalencję OCD na poziomie 1,3% w ciągu całego życia i 1,6 razy wyższe ryzyko wystąpienia u kobiet3. OCD charakteryzuje ponadto bardzo wysoka współchorobow...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Teoria serotoninowa

Pomyślne zastosowanie leków z grupy SSRI w leczeniu OCD spowodowało chęć przeanalizowania dysregulacji przekaźnictwa serotoninowego jako czynnika istotnego dla rozwoju tego [...]

Teoria dopaminowa

Zastosowanie leków z grupy SSRI w postępowaniu pierwszej linii naturalnie skłoniło badaczy do poszukiwania substancji o właściwościach, które mogą być wykorzystane [...]

Teoria glutaminergiczna

W ostatnich latach coraz częściej uwzględnia się znaczenie glutaminianu jako kolejnego kluczowego neuroprzekaźnika odgrywającego rolę w patogenezie OCD. Zwiększone stężenie glutaminianu, [...]

Wpływ podłoża genetycznego na rozwój i leczenie OCD

Badania genetyczne poświęcone etiologii OCD opierają się głównie na wykrywaniu zmian określanych jako SNP (single nucleotide polymorphism, polimorfizm pojedynczego nukleotydu). Najnowsze [...]

Standardowe metody leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych

Podstawowym sposobem leczenia OCD jest psychoterapia w nurcie CBT, szczególnie z wykorzystaniem ERP, o czym wspomniano na początku artykułu. CBT jest [...]

Zastosowanie neuroleptyków w terapii zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych

Neuroleptyki, zarówno klasyczne, jak i tzw. atypowe (drugiej i kolejnych generacji), mogą być wykorzystywane w terapii OCD, gdy pierwsza i druga [...]

Leki wpływające na układ glutaminergiczny

Poza stosowaniem atypowych neuroleptyków sugerowanymi lekami w terapii augmentacyjnej są także modulatory przekaźnictwa glutaminergicznego, takie jak memantyna, topiramat i lamotrygina. Wśród [...]

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne w przebiegu innych chorób a zastosowanie neuroleptyków

Zespół Tourette’a jest zaburzeniem neurorozwojowym mającym początek w dzieciństwie. Charakteryzuje się występowaniem tików, zarówno motorycznych w postaci mrugania, obracania głową, jak [...]

Podsumowanie

Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia neuroleptyków jako leków wykorzystywanych w terapii augmentacyjnej OCD. Zaburzenia te, choć w pierwszej linii powinny być [...]

Do góry