ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Suicydologia
Zachowania suicydalne wśród personelu ochrony zdrowia
dr n. o zdr. Tytus Koweszko
- Osoby wykonujące zawody medyczne – grupa wysokiego ryzyka suicydalnego
- Identyfikowanie symptomów świadczących o zagrożeniu samobójstwem
- Podejmowanie właściwych oddziaływań profilaktycznych lub leczniczych
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) każdego roku na świecie na skutek samobójstwa umiera ponad 700 000 osób1. Skala zjawiska dodatkowo istotnie wzrasta z powodu zachowań suicydalnych niezakończonych śmiercią, do których dochodzi nawet 10-20-krotnie częściej2. W Polsce, podobnie jak na świecie, samobójstwo stanowi przyczynę nieco ponad 1% wszystkich zgonów3-5. WHO wskazuje, że przeciwdziałanie zachowaniom suicydalnym to jedno z kluczowych wyzwań w obszarze zdrowia publicznego1. Do dziś skłonności samobójcze ujmowane i opisywane są często w kategoriach zjawiska lub zdarzenia, a nie jednostki chorobowej. Jednak alarmujące globalne i regionalne wskaźniki samobójstw wpływają na zmianę perspektywy klinicznej. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) wprowadziła pojęcie zaburzenia samobójczego (SBD – suicide behavior disorder), wskazując na konieczność rozwoju dalszych badań i możliwość uwzględnienia tego odrębnego rozpoznania w kolejnym wydaniu systemu diagnostycznego6,7.
Osoby wykonujące zawody medyczne znajdują się w grupie wysokiego ryzyka samobójczego. Mimo że zwiększone zagrożenie potwierdzają liczne publikacje naukowe, przyczyny samobójstw wśród przedstawicieli poszczególnych profesji wciąż nie zostały dostatecznie zbadane i opisane. Do wymienianych czynników ryzyka zalicza się stresogenne warunki pracy, specyficzne cechy osobowości, łatwy dostęp do leków i doświadczenia o potencjale traumatyzującym8.
Personel medyczny jest systematycznie narażany na cierpienie fizyczne i emocjonalne. Problem stanowią: wyczerpanie spowodowane długimi godzinami pracy, brak pozytywnych wzmocnień ze strony przełożonych i instytucji, błędy polityki systemowej i organizacyjnej, izolacja w obrębie miejsca pracy, brak dostępnych form wsparcia oraz trudność z utrzymaniem zdrowej równowagi w różnych obszarach życia. Z kolei lęk przed stygmatyzacją zaburzeń psychicznych i obawa przed utratą pracy mogą powstrzymywać przed szukaniem pomocy i sprzyjają próbom samoleczenia, uzależnieniom lub negowaniu ujawnianych problemów9. Dodatkowo podwyższone ryzyko narażenia na samobójstwo w bezpośrednim otoczeniu wpływa na nasilenie własnych skłonności samobójczych. Tego rodzaju doświadczenie wielowymiarowo oddziałuje na życie prywatne i zawodowe, zdrowie psychiczne oraz stan emocjonalny. Przegląd 25 badań, który przeprowadzili Lyra i wsp., wykazał, że od 31,5 do 95,0% pracowników ochrony zdrowia psychicznego znalazło się w takiej sytuacji3.