Farmakoterapia
Znaczenie leków neuroleptycznych w terapii zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego
dr hab. n. med. Małgorzata Urban-Kowalczyk, prof. UM w Łodzi
- Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – metody leczenia pierwszego wyboru
- Potencjalizacja terapii w przypadku występowania lekooporności
- Rola leków neuroleptycznych w tym zakresie – przegląd doniesień naukowych
Rozpowszechnienie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD – obsessive-compulsive disorder) w populacji ogólnej szacuje się na 2-3%. Zwykle schorzenie ma przewlekły przebieg, może istotnie zaburzać codzienne funkcjonowanie, a w niektórych przypadkach prowadzić nawet do inwalidyzacji pacjenta1. W złożonej patofizjologii OCD istotne znaczenie mają nie tylko zaburzenia w układzie serotoninergicznym, lecz także dopaminergicznym oraz glutaminergicznym, w szczególności w takich obszarach mózgu, jak kora orbitofrontalna czy kora przedczołowa. Osoby z diagnozą OCD na ogół są krytyczne wobec doświadczanych objawów, ich absurdalności, irracjonalności, jednak u części chorych wgląd jest niepełny. Dotychczas w terapii OCD jednoznacznie udowodniono skuteczność jedynie dwóch opcji terapeutycznych, zaliczanych zarazem do metod leczenia pierwszego wyboru2:
- farmakoterapii lekami z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitors)
- psychoterapii w nurcie poznawczo-behawioralnym (CBT – cognitive behavioral therapy) z uwzględnieniem technik ekspozycyjnych i powstrzymywania reakcji.
Historycznie pierwszym lekiem, w przypadku którego zaobserwowano korzystne oddziaływanie terapeutyczne na objawy OCD, była klomipramina, należąca do trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, mająca zarazem silne właściwości inhibitora transportera serotoniny. W ten sposób, ex iuvantibus, rozpoczęły się badania dotyczące roli serotoniny w patogenezie i terapii OCD. Hipoteza serotoninergiczna OCD, mimo prowadzonych badań, nie spowodowała jednak znacznego pogłębienia wiedzy o patofizjologii tego zaburzenia ani opracowania nowych, skuteczniejszych strategii terapeutycznych3. Nadal mimo przyjmowania właściwych dawek SSRI przez odpowiednio długi czas nawet 40-60% pacjentów nie uzyskuje zadowalającej poprawy stanu psychicznego4,5. Po zastosowaniu pierwszej linii leczenia objawy rezydualne utrzymują się wg różnych doniesień u 25-60% chorych6,7.
W 2006 r. Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej (NICE – National Institute for Health and Clinical Excellence) zalecił leki przeciwpsychotyczne (LPP) jako klasę substancji możliwych do zastosowania w leczeniu dorosłych pacjentów z OC...
Haloperydol
Haloperydol jest najlepiej przebadanym lekiem przeciwpsychotycznym pierwszej generacji (LPP I). Wykazano jego skuteczność w potencjalizacji farmakoterapii lekoopornego OCD w połączeniu z lekami przeciwdepresyjnymi. LPP I, w tym haloperydol, mogą b...