Psychiatria interdyscyplinarnie

Analogi GLP-1 – znaczenie w psychiatrii

dr hab. n. med. Katarzyna Cyranka

Katedra Psychiatrii, Collegium Medicum – Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Katedra Chorób Metabolicznych, Collegium Medicum – Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Poradnia Psychologiczna Dorosłych, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Sekcja Psychodiabetologii Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Katarzyna Cyranka

Katedra Psychiatrii

Collegium Medicum – Uniwersytet Jagielloński

Katedra Chorób Metabolicznych

Collegium Medicum – Uniwersytet Jagielloński

ul. Jakubowskiego 2, 30-688 Kraków

  • Rodzaje analogów GLP-1, mechanizmy ich działania oraz podstawowe wskazania do stosowania
  • Potencjalna przydatność tego typu leków w psychiatrii i neurologii
  • Psychospołeczne korzyści wynikające z właściwego leczenia cukrzycy typu 2 i otyłości przy użyciu analogów GLP-1

Analogi glukagonopodobnego peptydu 1 (GLP-1) to syntetyczne leki naśladujące działanie naturalnego hormonu GLP-1, który jest wytwarzany przez komórki L w jelicie cienkim w odpowiedzi na spożycie pokarmu. Są one szeroko stosowane w leczeniu cukrzycy typu 2 i otyłości, ale ich potencjał wykracza poza te obszary, co zostało udokumentowane w licznych badaniach naukowych1,2.

Czym jest GLP-1 i jak działa?

GLP-1 jest hormonem inkretynowym, który odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu glukozy. Jego podstawowe funkcje obejmują:

  • stymulację wydzielania insuliny w sposób zależny od stężenia glukozy we krwi
  • hamowanie wydzielania glukagonu, co zmniejsza produkcję glukozy w wątrobie
  • spowolnienie opróżniania żołądka, co prowadzi do stabilizacji stężenia glukozy po posiłkach
  • wpływ na ośrodkowy układ nerwowy – GLP-1 oddziałuje na podwzgórze, regulując uczucie sytości i apetyt.

Naturalny GLP-1 jest szybko degradowany przez enzym dipeptydylopeptydazę 4 (DPP-4), szczególnie u osób z cukrzycą typu 1, co ogranicza jego czas działania. Analogi GLP-1 zostały tak zaprojektowane, by naśladować działanie tego hormonu, są jednak bardziej stabilne i dłużej aktywne w organizmie3.

Rodzaje analogów GLP-1

Krótko działające:

  • eksenatyd (Byetta) – podawany dwa razy dziennie, działa głównie na stężenie glukozy poposiłkowej
  • liksysenatyd (Lyxumia) – podobny do eksenatydu, stosowany raz dziennie.

Długo działające:

  • liraglutyd (Victoza, Saxenda) – podawany raz dziennie; Saxenda to lek wykorzystywany w terapii otyłości
  • semaglutyd (Ozempic – podawany w iniekcjach raz w tygodniu; Rybelsus – podawany doustnie codziennie; Wegovy – podawany w iniekcjach raz w tygodniu jako lek stosowany w terapii otyłości)
  • dulaglutyd (Trulicity) – podawany raz w tygodniu
  • tirzepatyd (Mounjaro) – nowy lek łączący działanie agonistów receptora GLP-1 i GIP (glukozozależnego polipeptydu insulinotropowego), co może przynosić większe korzyści metaboliczne; stosowany raz w tygodniu4.

W Polsce obecnie dostępne są następujące analogi GLP-1: liraglutyd, semaglutyd, dulaglutyd, eksenatyd, liksysenatyd i tirzepatyd.

Podstawowe zastosowania analogów GLP-1

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi (hiperglikemią) wynikającym z insulinooporności (zmniejszonej wrażliwości komórek na insulinę) oraz względnego niedoboru insuliny. Jest ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Czym jest GLP-1 i jak działa?

GLP-1 jest hormonem inkretynowym, który odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu glukozy. Jego podstawowe funkcje obejmują:

Rodzaje analogów GLP-1

Krótko działające:

Podstawowe zastosowania analogów GLP-1

Cukrzyca typu 2 to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi (hiperglikemią) wynikającym z insulinooporności (zmniejszonej wrażliwości komórek [...]

Zastosowanie analogów GLP-1 w psychiatrii i neurologii

W ostatnich latach zaczęto badać potencjalne zastosowanie analogów GLP-1 w psychiatrii, co jest szczególnie interesujące ze względu na ich wpływ na [...]

Psychospołeczne korzyści wynikające z prawidłowego leczenia cukrzycy typu 2 i redukcji masy ciała przy zastosowaniu analogów GLP-1

Pacjent leczony analogami GLP-1 w związku z cukrzycą typu 2/otyłością może odnieść wiele korzyści psychologicznych. Przede wszystkim doświadcza poprawy jakości życia – utrata [...]

Możliwe efekty uboczne i ograniczenia

W przypadku stosowania analogów GLP-1 mogą pojawić się typowe skutki uboczne, o których należy pacjenta uprzedzić oraz przeprowadzić edukację dotyczącą postępowania [...]

Integracja leczenia

Zintegrowane podejście do leczenia cukrzycy, otyłości i problemów psychicznych (np. depresji, lęku) przynosi lepsze i długoterminowe efekty. Należy pamiętać o konieczności [...]

Podsumowanie

Analogi GLP-1 to rewolucyjne leki, które poza głównymi zastosowaniami w leczeniu cukrzycy typu 2 i otyłości mają potencjał w terapii chorób [...]
Do góry