Onychofagia jest definiowana jako nawykowe obgryzanie paznokci, przed którym trudno się powstrzymać. Stanowi czynność kompulsyjną – przymusem staje się obgryzanie płytki paznokcia, wałów paznokciowych i skórek. Termin „onychofagia” nie oddaje jednak do końca charakteru wspomnianej czynności. W języku greckim słowa „onycho” i „fagia” oznaczają „paznokieć” oraz „jedzenie”, „pożeranie”.Do czynności „gryzienia” odnosi się natomiast słowo „daxia”. Badacze języka zwracają zatem uwagę na problem terminologiczny związany ze wspomnianym określeniem, sugerując, że bardziej adekwatnym terminem byłaby „onychodaksja”¹.

Niezależnie od tych rozważań w artykule użyto pojęcia „onychofagia”, które jest najpowszechniej stosowane.

W pracy nawiązano również do problemu onychotillomanii (gr. „onycho” – paznokieć, „tillo” – wyrywać lub ciągnąć, „mania” – obsesja lub niekontrolowany impuls), rzadziej podejmowanego w piśmiennictwie. Polega ona na przymusie niszczenia płytki paznokciowej poprzez skubanie, podważanie lub wyrywanie sobie paznokci za pomocą palców bądź dodatkowych narzędzi.

Zagadnienia dotyczące diagnostyki i leczenia onychofagii oraz onychotillomanii w znacznej mierze się pokrywają.

Klasyfikacje

Rozpoznanie onychofagii umieszczono w ICD-10 w grupie „innych określonych zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym” (F98.8). W ICD-11 została ona sklasyfikowana w dziale „zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i pokrewne”, jako jedno z zaburzeń z grupy powtarzających się zachowań ukierunkowanych na ciało (BFRB – body-focused repetitive behaviors; 6B25.Y), wraz z trichotillomanią, patologicznym gryzieniem i skubaniem skóry, samookaleczeniami niesamobójczymi².

W DSM-5 onychofagia nie jest opisywana jako odrębna jednostka nozologiczna. Została sklasyfikowana w ramach kategorii „inne określone zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i pokrewne”. Podobnie jak w ICD-11 jest uważana za jedno z zaburzeń z kręgu BFRB, wraz z gryzieniem warg i żuciem policzków. Ze względu na kompulsyjny charakter podejmowanych czynności onychofagię i onychotillomanię zalicza się do spektrum zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCSD – obsessive-compulsive spectrum disorders). Aby były spełnione kryteria diagnostyczne rozpoznania, działania te muszą powodować klinicznie istotne cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania w sferze społecznej, zawodowej bądź innej; konieczne jest stwierdzenie powtarzających się, nieudanych prób zahamowania nawyku; należy wykluczyć inne zaburzenia, np. stereotypie ruchowe lub dokonywanie samookaleczeń^2-4.