Zaburzenia lękowe są najpowszechniejszymi zaburzeniami psychicznymi, współistniejącymi często z chorobami somatycznymi, co znacząco utrudnia diagnostykę i leczenie jednych i drugich. Przewlekłe choroby somatyczne mogą zwiększać ryzyko rozwoju oraz nasilenie zaburzeń lękowych, te zaś mogą przyczyniać się do powstania lub pogorszenia przebiegu chorób somatycznych, co można zobrazować jako błędne koło wzajemnych zależności.

Lęk – informacje ogólne

Lęk jest częstym objawem występującym zarówno w zaburzeniach psychicznych, jak i chorobach somatycznych. Objawia się jako silne uczucie napięcia i zagrożenia, które nie ma wyraźnej, obiektywnej przyczyny lub pojawia się w sytuacjach obiektywnie niezagrażających. Towarzyszy temu pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego (OUN), które może mieć różne nasilenie i charakter. Ze względu na wyjątkowo zróżnicowany obraz kliniczny lęku, przypominający nierzadko objawy poważnych chorób somatycznych, pacjenci często zgłaszają się do rozmaitych specjalistów oraz wykonują liczne badania diagnostyczne, zanim uzyskają właściwe rozpoznanie i leczenie.

Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 zaburzenia lękowe stanowią różnorodną grupę obejmującą zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem oraz występujące pod postacią somatyczną (F40-F48). W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 należą do kategorii obejmującej zaburzenia lękowe i związane z lękiem (6B00-6B0Z).

Zaburzenia lękowe są najczęściej występującymi spośród wszystkich zaburzeń psychicznych – szacuje się, że blisko 30% populacji doświadczy ich objawów przynajmniej raz w życiu¹.

Zaburzenia lękowe i choroby somatyczne nierzadko współistnieją, co w praktyce przekłada się na złożony obraz kliniczny. Przewlekłe choroby somatyczne mogą zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych. Badania pokazują, że pacjenci z chorobami neurologicznymi, sercowo-naczyniowymi, płucnymi, a także z zaburzeniami metabolicznymi i nowotworami częściej doświadczają lęku, co wiąże się z cięższym przebiegiem klinicznym choroby podstawowej, nasileniem dolegliwości oraz ze zwiększoną potrzebą korzystania z opieki medycznej². Objawy zaburzeń lękowych, takie jak tachykardia lub duszność, mogą przypominać symptomy chorób fizycznych, co utrudnia prawidłową diagnozę oraz może skutkować niewłaściwym leczeniem. Trafna diagnoza i odpowiednia terapia objawów psychicznych i fizycznych mogą doprowadzić do ich ustąpienia oraz uchronić pacjentów przed niepotrzebnym stresem i powikłaniami, które bywają skutkiem opóźnień w leczeniu ukierunkowanym na przyczyny leżące u podłoża problemu.