Polekowe reakcje alergiczne i pseudoalergiczne to liczna grupa schorzeń o różnej etiologii obejmująca:

• ostrą i przewlekłą pokrzywkę,
• obrzęk naczynioruchowy,
• wyprysk kontaktowy,
• osutki plamisto-grudkowe,
• rumień wielopostaciowy,
• astmę oskrzelową,
• anafilaksję,
• chorobę posurowiczą,
• odczyny polekowe z eozynofilią i objawami układowymi – zespół DRESS,
• zespół Stevensa-Johnsona,
• zespół Lyella,
• rumień trwały.

Przebieg reakcji polekowych może obejmować szerokie spektrum objawów, od łagodnej pokrzywki ustępującej samoistnie po kilku godzinach do chorób stanowiących zagrożenie dla życia pacjenta, czyli obrzęku naczynioruchowego, astmy oskrzelowej, anafilaksji, zespołu Stevensa-Johnsona, zespołu Lyella.

Pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy są definiowane łącznie jako to samo schorzenie, a różnice morfologiczne są związane z miejscem uwalniania mediatorów. W pokrzywce zmiany dotyczą górnych warstw skóry właściwej, natomiast w obrzęku zajęte są głębsze warstwy skóry właściwej oraz tkanka podskórna. Pokrzywka to jednorodna wysypka charakteryzująca się wystąpieniem bąbli na podłożu rumieniowym. Bąbel pokrzywkowy charakteryzują trzy cechy:

• nagły ogniskowy obrzęk skóry o różnej wielkości, otoczony rumieniem,
• świąd i pieczenie,
• czas trwania od 1 do 24 godzin.

Obrzęk naczynioruchowy jest ostro ograniczonym obrzmieniem skóry i błon śluzowych o dużej zmienności i dynamice. U 40 proc. pacjentów z pokrzywką występuje także obrzęk naczynioruchowy. Charakterystyczne dla obrzęku są:

• nagle pojawiający się obrzęk skóry właściwej i tkanki podskórnej, często obejmujący także błony śluzowe,
• z reguły uczucie rozpierania i ból, rzadziej świąd,
• czas trwania od 24 do 72 godzin.

Najczęściej występuje na twarzy, rzadziej na kończynach i tułowiu, czasami w okolicy narządów płciowych. Obrzęk krtani lub głośni jest stanem zagrożenia życia, mogą mu towarzyszyć objawy systemowe: bóle głowy, bóle stawów, wstrząs anafilaktyczny.[1]

Według danych z USA u co czwartego człowieka w ciągu życia wystąpiły co najmniej jeden raz pokrzywka lub obrzęk naczynioruchowy.[2]

W obu chorobach główną komórką efektorową jest komórka tuczna. Głównymi mediatorami są histamina (dominuje w pokrzywce) oraz bradykinina (dominuje w obrzęku naczynioruchowym). Obrzęk mediowany przez histaminę jest powodowany głównie przez typ 1 na...