BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Wskazówki
Hipokaliemia – jakich działań ratunkowych wymaga
Dr n. med. Krzysztof Wróblewski
Stężenie jonów potasu w surowicy zawiera się w dosyć wąskim przedziale wartości prawidłowych pomiędzy 3,5 a 5,0 mmol/l. Jon potasowy bierze udział w utrzymywaniu prawidłowego potencjału spoczynkowego błon komórkowych, w generowaniu potencjału czynnościowego w obrębie kardiomiocytów, miocytów oraz komórek nerwowych, a także m.in. w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej oraz w funkcjonowaniu enzymów wewnątrzkomórkowych.[1] Z tego względu zaburzenie elektrolitowe pod postacią hipokaliemii może mieć istotny wpływ na stan kliniczny pacjenta, a w wybranych sytuacjach stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.
Wytyczne dotyczące postępowania w przypadku ostrej hipokaliemii nie są powszechnie dostępne, przez co problem leczenia pacjentów z niskim stężeniem potasu poruszany jest albo przez nielicznych autorów publikacji, albo przez wybrane jednostki medyczne w postaci lokalnych algorytmów postępowania.
Algorytm postępowania w przypadku hipokaliemii jest ścisłe powiązany z zasadami homeostazy jonu potasowego w organizmie. Osoba zdrowa, niestosująca żadnych leków, spożywająca standardowe produkty spożywcze nie będzie miała w żaden sposób zaburzonej homeostazy jonu potasowego niezależnie od przejściowego niedostatecznego – nawet do kilku tygodni – spożycia tego jonu wraz z posiłkami i płynami. Brak zaburzeń homeostazy jonu potasowego zapewniają dwa mechanizmy: wewnętrzny (pozanerkowy) oraz zewnętrzny (nerkowy).
Mechanizm wewnętrzny (pozanerkowy) zależy od aktywności zlokalizowanej na błonie komórkowej Na-K ATP-azy, zwanej potocznie pompą sodowo-potasową, oraz obecności śródbłonowych kanałów potasowych. Na+/K+ ATP-aza powoduje aktywne przejście jonów potasu (jego sekwestrację) z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do przestrzeni wewnątrzkomórkowej na wymianę z jonami sodowymi w stosunku trzy jony Na+ do dwóch jonów K+. Równocześnie jon potasowy w sposób wyłącznie bierny wydostaje się z komórki poprzez przezbłonowe kanały potasowe. Równowaga pomiędzy tymi dwoma procesami zapewnia normokaliemię. Na poziomie komórkowym obie drogi transportu: czynna do wnętrza komórki i bierna na zewnątrz komórki, zapewniają utrzymanie gradientu stężeń między przestrzenią wewnątrz- i zewnątrzkomórkową oraz zapewniają prawidłowy potencjał spoczynkowy. Głównym endogennym aktywatorem Na+/K+ ATP-azy są insulina oraz katecholaminy, co ma również istotne znaczenie w patomechanizmie rozwoju hipokaliemii.
Mechanizm zewnętrzny (nerkowy) nasila lub hamuje kaliurezę, czyli wydalanie jonu potasu z moczem. Podczas spożywania posiłku zawierającego potas dochodzi do nasilenia kaliurezy, która przebiega w sposób niezależny od podwyższonego stężenia potasu ...