Ostry ból jamy brzusznej jest powodem częstych skarg pacjentów i przyczyną wielu zgłoszeń do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ; 2,8%), a także szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR; 5-10%). Ten objaw przynajmniej raz w życiu pojawia się właściwie u każdego, niezależnie od wieku, płci i statusu społecznego. Ból brzucha należy do objawów o dużej częstości występowania, ma charakter subiektywny, a jego przyczyny są zróżnicowane^1,2. Ostry ból jamy brzusznej może być objawem wielu chorób – od łagodnych, samoograniczających się, do zagrażających życiu.

Do chorób objawiających się ostrym bólem jamy brzusznej, wymagających postawienia pilnej diagnozy (do 24 godz. od wystąpienia objawów) w celu zapobieżenia zagrażającym życiu powikłaniom należą m.in.:

• zapalenie wyrostka robaczkowego
• zapalenie uchyłków jelita grubego
• niedrożność przewodu pokarmowego
• ostre zapalenie trzustki
• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego¹.

Ostry ból jamy brzusznej (AAP – acute abdominal pain) jest definiowany jako ból jamy brzusznej o charakterze nieurazowym, trwający maksymalnie 5 dni. Nie zaleca się stosowania terminu „ostry brzuch”, ponieważ błędnie sugeruje on stan wymagający pilnej interwencji chirurgicznej przed postawieniem właściwej diagnozy³.

Ocena kliniczna

Pierwszym etapem prowadzącym do ustalenia właściwego rozpoznania jest ocena kliniczna³. W codziennej praktyce wstępną diagnozę stawia się na podstawie dokładnego wywiadu zebranego od chorego, badania przedmiotowego oraz wybranych badań laboratoryjnych. Czasami wymienione elementy dostarczają dostatecznych lub jednoznacznych danych potrzebnych w diagnostyce. W większości przypadków jednak klinicysta musi się uciekać do badań obrazowych, których wyniki także często bywają niejednoznaczne lub niepewne.

Wywiad lekarski

W ocenie bólu jamy brzusznej zaleca się dokładne dopytanie pacjenta o:

• lokalizację (umiejscowienie) bólu
• czas i okoliczności jego wystąpienia
• natężenie (intensywność) i rodzaj (typ) bólu
• czy ból występuje jeszcze w jakiejś innej lokalizacji (promieniowanie bólu)
• czynniki nasilające i łagodzące
• objawy towarzyszące
• czy podobne objawy występowały w przeszłości.

Lokalizacja

Ból może być odczuwany zarówno jako mięśniowo-szkieletowy, jak i pochodzący z narządów jamy brzusznej. Receptory czucia trzewnego mogą być pobudzane przez rozciąganie, silny skurcz i niedokrwienie. Ból z narządów przestrzeni zaotrzewnowej, takich ...