Krwawienie podpajęczynówkowe (SAH − subarachnoid hemorrhage) to patologiczne wynaczynienie krwi z pękniętego naczynia do przestrzeni podpajęczynówkowej (między oponą miękką a oponą pajęczą). Może mieć charakter pourazowy lub nieurazowy (samoistny). Częstość występowania samoistnych krwotoków podpajęczynówkowych wynosi 6-8/100 000 osób^1,2. Krwotok podpajęczynówkowy jest jednym z najpoważniejszych stanów nagłych w neurologii. Stanowi 2-7% wszystkich udarów mózgu, będąc bezpośrednim zagrożeniem życia i bezwzględnym wskazaniem do hospitalizacji². Spośród osób, które doznały SAH, 10-15% umiera w domu lub podczas transportu do szpitala, a śmiertelność hospitalizowanych w ciągu pierwszego miesiąca wynosi ok. 50%^3,4.

Przyczyny i czynniki ryzyka nieurazowego krwotoku podpajęczynówkowego

Krwotoki samoistne w 80-90% są rezultatem pęknięcia tętniaka wewnątrzczaszkowego. Uważa się, że tętniaki występują u ok. 5% populacji, ale w znacznej większości przypadków nigdy nie dochodzi do ich pęknięcia⁴. Nieurazowe krwawienia podpajęczynówkowe najczęściej występują u osób w wieku 50-60 lat, częściej u kobiet i osób rasy czarnej, z reguły zimą i wiosną^5,6.

Za 85% wszystkich SAH odpowiadają tętniaki workowate naczyń mózgowych, które są zlokalizowane najczęściej na tętnicy łączącej przedniej (30%), tętnicy łączącej tylnej (25%), w rozwidleniu tętnicy środkowej mózgu (20%), w rozwidleniu tętnicy szyjnej wewnętrznej (8%) i końcowym odcinku tętnicy podstawnej (7%)^1,7. Znacznie rzadszą przyczyną krwawienia jest pęknięcie tętniaka wrzecionowatego, który jest nieprawidłowym poszerzeniem naczynia powstałym w wyniku zmian miażdżycowych. Ten typ tętniaka dotyczy głównie tętnicy środkowej mózgu, natomiast rzadko występuje w innych lokalizacjach^2,7.

Drugą co do częstości przyczyną SAH (po pęknięciu tętniaka) jest tzw. nietętniakowy okołopniowy (okołośródmózgowiowy) krwotok podpajęczynówkowy1,8. Stanowi ok. 10% wszystkich krwotoków. Krwotok okołopniowy ma łagodny przebieg, a rokowanie jest kor...

Malformacje tętniczo-żylne uważano dawniej za jedną z ważnych przyczyn SAH. Obecnie wiadomo, że w wyniku ich pęknięcia powstają głównie krwotoki śródmózgowe. Jedynie w przypadku powierzchownego położenia mogą powodować krwawienie podpajęczynówkowe.