prof. dr hab. n. med. Tomasz Hryniewiecki

Szanowni Państwo,

przed nami kolejny numer pisma „Stany Nagłe po Dyplomie”, a w nim artykuły obejmujące prawie cały zakres medycyny – od chorób wewnętrznych, przez ortopedię, po okulistykę. Tym razem jednak tematem numeru jest neurologia/neurochirurgia i sytuacja, która może zdarzyć się w praktyce lekarza każdej specjalności, zawsze zupełnie niespodziewanie.

Ból głowy jest dolegliwością występującą powszechnie i często, dlatego zarówno pacjenci, jak i lekarze nie zawsze poświęcają mu należną uwagę. Jest on również częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów do punktów pomocy medycznej. Autor artykułu „Nieurazowe krwawienie podpajęczynówkowe” przypomina, że ból głowy może wymagać od lekarza szybkiej diagnostyki i leczenia, jak zdarza się między innymi w przypadku krwawienia podpajęczynówkowego. Na uwagę zasługuje fakt, że ból głowy towarzyszący wynaczynieniu krwi do przestrzeni podpajęczynówkowej jest zazwyczaj bardzo silny, ma nagły początek i może być odczuwany przez pacjenta jako „najsilniejszy w życiu”. Taka charakterystyka dolegliwości z pewnością może pomóc prawidłowo ukierunkować diagnostykę, ale należy mieć świadomość, że dolegliwości zgłaszane przez pacjentów nie zawsze są tak bardzo charakterystyczne i książkowe. Tylko około 2% nagłych bólów głowy jest związanych z występowaniem krwawienia podpajęczynówkowego. Deficyty neurologiczne i sztywność karku to kolejne objawy ukierunkowujące diagnostykę na ośrodkowy układ nerwowy.

Jak wskazano w omawianym artykule, „krwotok podpajęczynówkowy jest jednym z najpoważniejszych stanów nagłych w neurologii” i jako taki wymaga szybkiej diagnostyki. Te wymogi mogą być spełnione w większości placówek opieki szpitalnej, ponieważ podstawowym badaniem jest tomografia komputerowa bez podania środka cieniującego. Badanie może być zatem wykonane szybko, bez przygotowania pacjenta, bez wpływu na czynność nerek, a jego wynik jest dostępny praktycznie od razu. Czułość tego badania w pierwszych 3 dniach od wystąpienia objawów sięga niemal 100%, w dalszym przebiegu ujemny wynik badania tomograficznego nie zawsze wyklucza krwawienie podpajęczynówkowe, co zobowiązuje do uważnej oceny klinicznej oraz wdrożenia diagnostyki inwazyjnej, jaką jest punkcja lędźwiowa. Wysunięcie podejrzenia krwawienia podpajęczynówkowego i jego potwierdzenie w badaniu obrazowym w większości przypadków będą zatem wystarczające do prawidłowego ukierunkowania dalszego postępowania i przekazania pacjenta pod opiekę specjalistów. Autor przedstawia podstawowe kierunki postępowania i farmakoterapii w sytuacji jej niedostępności. Jednak ponieważ w większości przypadków konieczne jest leczenie interwencyjne wyłączające pęknięty tętniak z krążenia, wymagane jest leczenie przez doświadczonych specjalistów (neurochirurga, neurologa, radiologa zabiegowego). Jak zwykle w takich przypadkach rokowanie jest lepsze u pacjentów leczonych w ośrodkach z dużym doświadczeniem i odpowiednim zapleczem specjalistycznym.

Życzę miłej lektury i zapraszam na zbliżający się kongres Akademii po Dyplomie Stany Nagłe!