Okulistyka
Obrażenia oczodołu i aparatu ochronnego oka – algorytm postępowania w ramach pierwszej pomocy
lek. Natalia Dub1
Krzysztof Jakub Konon1
lek. Anna Zawistowska1
dr n. med. Joanna Konopińska2
- Urazy gałki ocznej – ze względu na jej wymiary i warunki anatomiczne – jako wyzwanie dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i dyżurnych szpitalnych oddziałów ratunkowych
- Podstawowe wskazówki pomocne w diagnozowaniu urazów oczodołu i aparatu ochronnego oka oraz zasady wstępnego zaopatrywania urazów okulistycznych
Urazy gałki ocznej są wiodącą przyczyną jednostronnej utraty wzroku na świecie i odpowiadają za 500 000 przypadków utraty widzenia rocznie1. Biorąc pod uwagę mechanizmy urazów, możemy je podzielić na: mechaniczne, chemiczne i spowodowane czynnikami fizycznymi. Anatomiczny podział obrażeń okolic oczu w związku z uszkodzoną strukturą obejmuje urazy (ryc. 1):
- gałki ocznej
- oczodołu
- aparatu ochronnego oka, czyli:
- powiek
- spojówek
- narządu łzowego.
W pierwszej kolejności należy wykluczyć urazy zagrażające życiu, a dopiero później skierować uwagę na oczy, nawet jeśli ich uraz (np. oparzenie chemiczne, zespół ciasnoty oczodołowej czy uraz otwarty gałki ocznej) grozi ślepotą i wymaga natychmiastowej interwencji. Po wykluczeniu powyższych obrażeń należy przejść do kompleksowego badania oka, rozpoczynając od zebrania ukierunkowanego wywiadu, szczególnie skupiając się na: czasie i miejscu zdarzenia, mechanizmie powstania obrażenia oraz narzędziu, objawach (np. diplopii, bólu przy poruszaniu gałką oczną, nudnościach, krwawieniu, wycieku wodojasnego płynu z nosa czy ucha, łzawieniu czy światłowstręcie) oraz wcześniejszych schorzeniach ocznych. Powinno się również uzyskać informacje o przyjmowanych lekach, alergiach, czasie od ostatniego posiłku, poprzednich operacjach okulistycznych oraz czasie od ostatniego szczepienia przeciwko tężcowi2,3.
Celem artykułu jest przybliżenie zarówno zasad udzielenia pierwszej pomocy, jak i ustalenia trafnego rozpoznania, które są kluczowe dla zachowania widzenia pacjenta, zwłaszcza w poważnych stanach. U części pacjentów zgłaszających się na izbę przyjęć można zastosować leczenie zachowawcze, jednak w niektórych przypadkach wymagana jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna. Z tego względu istotne jest, aby lekarze pierwszego kontaktu posiadali wiedzę dotyczącą rozpoznawania takich stanów i zaopatrywania obrażeń. Trafna diagnoza i szybkie działanie w wielu przypadkach mogą uratować wzrok pacjenta. W tej części artykułu autorzy skupili się na urazach aparatu ochronnego oka i części kostnych oczodołu.
Opis przypadku 1
Trzydziestosześcioletni mężczyzna zgłosił się do izby przyjęć SOR-u z powodu urazu twarzoczaszki, którego doznał podczas bójki. Został kilkakrotnie uderzony pięścią w okolice oczodołu. Zgłaszał dwojenie obrazu i ból okolicy prawego oka. W badan...
