Gastrologia

Oparzenia przełyku spowodowane spożyciem substancji żrących

dr hab. n. med. Anna Mokrowiecka
prof. dr hab. n. med. Ewa Małecka-Panas

Klinika Chorób Przewodu Pokarmowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Oddział Kliniczny Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej, Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. Norberta Barlickiego w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Anna Mokrowiecka

Oddział Kliniczny Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej,

Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. Norberta Barlickiego w Łodzi

ul. dr. Stefana Kopcińskiego 22, 90-153 Łódź

e-mail: annazlo@wp.pl


  • Objawy kliniczne oraz powikłania spożycia substancji żrącej
  • Klasyfikacja kaustycznych uszkodzeń przełyku na podstawie wyników tomografii komputerowej i endoskopii
  • Podstawowe informacje dotyczące procedur farmakologicznych, niechirurgicznych i chirurgicznych stosowanych u tych pacjentów


Spożycie substancji żrących to niebezpieczne zdarzenie, potencjalnie zagrażające życiu, które często prowadzi do powikłań związanych z przełykaniem i do znacznego pogorszenia jakości życia. Postępowanie z pacjentami ze żrącą treścią pokarmową wymaga wielodyscyplinarnego podejścia obejmującego szeroki zakres specjalności, w tym zaangażowania: lekarzy pogotowia ratunkowego, chirurgów, anestezjologów, gastroenterologów, radiologów, otorynolaryngologów i psychiatrów1-3. Spożywanie zarówno zasadowych, jak i kwaśnych środków żrących może powodować znaczące skutki uboczne, takie jak: tworzenie się zwężeń, perforacja i potencjalnie śmiertelne krwawienie. Identyfikacja charakteru, postaci fizycznej i ilości połkniętego produktu, a także rozpoznanie, czy spożycie było przypadkowe, czy celowe, ma kluczowe znaczenie dla doboru odpowiedniego leczenia. Zaleca się kontakt z ośrodkami kontroli zatruć w celu oceny ogólnoustrojowej toksyczności połkniętych substancji3-5.Częstość spożycia środków żrących jest prawdopodobnie w dużej mierze zaniżona na całym świecie2,3. Najbardziej zagrożone są dwie grupy wiekowe: pierwszą tworzą dzieci w wieku 2-6 lat, które przypadkowo połknęły domowe środki czystości, co stanowi przyczynę do 80% przypadków spożycia i zwykle nie wywołuje poważnych skutków zdrowotnych, z kolei do drugiej grupy zalicza się osoby dorosłe, które spożywają duże ilości silnych środków żrących z przyczyn samobójczych – taka sytuacja wymaga zaś specjalistycznego postępowania, którego głównym celem jest przeżycie pacjenta. Wczesna endoskopia (<12 godz. po spożyciu) jest wskazana u pacjentów z objawami w celu oceny ciężkości urazu i ustalenia, czy konieczna jest interwencja chirurgiczna3,6. Główną wadą endoskopii jest to, że nie można z jej pomocą dokładnie przewidzieć martwicy pełnościennej, więc zastosowanie algorytmu z wykorzystaniem tomografii komputerowej (TK) z wyboru w trybie ratunkowym znacznie poprawia wyniki leczenia pacjenta. Następnie wszystkie wysiłki powinny skupić się na leczeniu wczesnych powikłań, zapobieganiu późnym następstwom, zachowaniu autonomii żywieniowej i optymalnej jakości życia. Często takie postępowanie wymaga leczenia interdyscyplinarnego3,7,8.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Etiologia

Najczęściej spożywanymi żrącymi chemikaliami są mocne kwasy i zasady (pH 12), które mogą szybko przenikać przez warstwy ściany przełyku3,7-10. [...]

Obraz kliniczny

Pierwszym następstwem uszkodzenia po spożyciu żrących substancji jest martwica z inwazją tkanek przez bakterie i leukocyty polimorfojądrowe. Następuje zakrzepica naczyń. Przez kolejnych 2-5 [...]

Badania biochemiczne i obrazowe

Wstępna laboratoryjna ocena powinna obejmować: morfologię krwi, stężenie sodu, potasu, chloru, magnezu, wapnia, kreatyniny, mocznika, testy wątrobowe (stężenie bilirubiny, aktywność aminotransferaz), [...]

Wstępne postępowanie

Postępowanie z pacjentem ma na celu zminimalizowanie uszkodzeń miejscowych, kontrolę wydolności wielonarządowej oraz przeciwdziałanie potencjalnym powikłaniom. W fazie przedszpitalnej najważniejsze są: potwierdzenie połknięcia [...]

Rola endoskopii i leczenia endoskopowego

Jedną z najlepszych metod oceny stopnia zaawansowania i lokalizacji obrażeń jest gastrofiberoskopia, którą należy wykonać w ciągu pierwszych 12-24 godz. od uszkodzenia, ponieważ późniejsze [...]

Do góry