lek. Paulina Surma

lek. Angelika Dudek-Orczykowska

lek. Agata Bełżecka

dr n. med. Agnieszka Kamińska

Urazy gałki ocznej są jedną z częstych przyczyn czasowego lub trwałego upośledzenia widzenia. Stanowią istotny problem zdrowotny wpływający na funkcjonowanie całego organizmu człowieka pod względem fizycznym, psychicznym i społecznym. Ograniczają zdolność do wykonywania pracy zawodowej i funkcjonowanie w społeczeństwie. W artykule omówiono diagnostykę i postępowanie w przypadku najczęściej występujących urazów gałki ocznej, z którymi pacjenci zgłaszają się na dyżury szpitalnego oddziału ratunkowego.

Epidemiologia

Urazy gałki ocznej są jedną z głównych przyczyn hospitalizacji na oddziałach okulistycznych. Według WHO każdego roku dochodzi do ok. 55 mln urazów gałki ocznej na świecie, z czego 1,6 mln przypadków kończy się całkowitą utratą wzroku¹. Urazy gałki ocznej są przyczyną utraty widzenia głównie u dzieci i młodych dorosłych^2,3. Częściej doznają ich mężczyźni niż kobiety^2,3. Jest to spowodowane zarówno stylem życia, jak i rodzajem wykonywanej przez mężczyzn pracy.

Do urazów najczęściej dochodzi przypadkowo, rzadziej podczas napaści lub w wyniku samookaleczenia².

Ze względu na brak środków ochrony oczu lub niechęć do ich używania częściej do urazów gałki ocznej dochodzi w gospodarstwie domowym niż w pracy^2,3.

Rodzaj uprawianego sportu, np. koszykówka, piłka nożna, gry z użyciem rakiet, golf, również może predysponować do urazów gałki ocznej².

Profilaktyka

Dzięki stosowaniu odpowiedniego sprzętu ochronnego do oczu można znacząco zmniejszyć częstość występowania niektórych obrażeń. Pracodawca jest zobowiązany przez przepisy BHP dostarczyć pracownikowi sprawnie działające środki ochrony oczu. Powinny być one odpowiednie do istniejącego zagrożenia. Pracodawca powinien też zapewnić właściwe wyszkolenie pracownika w zakresie prawidłowego korzystania z nich⁴.

Po zaistniałym urazie gałki ocznej pacjent często tłumaczy brak korzystania ze środków ochronnych uciążliwością ich stosowania i utrudnieniami w wykonywanej pracy. Do środków ochronnych oczu należą: okulary ochronne, gogle ochronne, osłony twarzy⁴.

Urazy rogówki

Erozja rogówki

Najczęściej podczas urazu oka dochodzi do uszkodzenia rogówki. Ze względu na jej bogate unerwienie czuciowe nawet niewielki uraz nabłonka rogówki może spowodować u pacjenta wystąpienie dużych dolegliwości bólowych, wywołać uczucie ciała obcego, światłowstręt i zamglone widzenie^4,5. Ubytek nabłonka powierzchni rogówki jest nazywany erozją (ryc. 1)². Może być spowodowany m.in. urazem gałęzią drzewa, palcem lub kartką papieru.

Rycina 1. Erozja rogówki

Zazwyczaj erozja nabłonka rogówki ulega wygojeniu po zastosowaniu maści z antybiotykiem i opatrunku uciskowego ograniczającego ruch powieki górnej po powierzchni oka. Średni czas leczenia wynosi 24-48 godzin⁵. Jeżeli doszło do uszkodzenia błony Bowmana, czyli warstwy położonej pod nabłonkiem, okres gojenia może się wydłużyć i w miejscu urazu mogą pozostać trwale przymglenia na rogówce. Może też dochodzić do powstawania samoistnych erozji nawrotowych⁴.