Neurologia
Algorytmy postępowania w nagłym niedowładzie kończyn dolnych
lek. Anna Bieniasiewicz
dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak, prof. UO
- Podział niedowładu kończyn dolnych ze względu na przyczyny powstałego uszkodzenia
- Omówienie chorób, których objawem może być niedowład kończyn dolnych, oraz sposobów leczenia przy poszczególnych jednostkach chorobowych
Niedowład mięśni może być spowodowany uszkodzeniem:
- ośrodkowego układu nerwowego (OUN) – tzw. górnego neuronu ruchowego
- obwodowego układu nerwowego – tzw. dolnego neuronu ruchowego
- złącza nerwowo-mięśniowego oraz samych mięśni.
Niedowład kończyn dolnych określa się mianem paraparezy (paraparesis). W zależności od stopnia nasilenia osłabienia mięśni pacjent z nagłym niedowładem kończyn dolnych może się zgłosić do lekarza samodzielnie lub zostać przywieziony na szpitalny oddział ratunkowy (SOR) przez zespół ratownictwa medycznego (ZRM).
Na podstawie badania neurologicznego należy określić, czy niedowład kończyn dolnych wynika z uszkodzenia ośrodkowego, czy obwodowego układu nerwowego. Ma to znaczenie w dalszym doborze metod diagnostycznych zmierzających do zdefiniowania przyczyny choroby, chociaż w przypadku nagłego wystąpienia niedowładu kończyn dolnych zidentyfikowanie typu uszkodzenia w początkowym, ostrym okresie zachorowania może nastręczać wiele trudności.
Podział niedowładu kończyn dolnych ze względu na przyczyny powstałego uszkodzenia
Parapareza spastyczna, czyli niedowład kończyn dolnych wynikający z uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (górnego neuronu ruchowego), charakteryzuje się osłabieniem mięśni, któremu towarzyszy wzmożone napięcie mięśniowe, wygórowanie odruchów głębokich, pojawienie się odruchów patologicznych z grupy Babińskiego. W dalszym – podostrym, a następnie – przewlekłym przebiegu choroby narastająca spastyczność skutkuje wystąpieniem przykurczy (głównie w obrębie zginaczy kończyn dolnych).
Parapareza wiotka, czyli niedowład kończyn dolnych wynikający z uszkodzenia obwodowego układu nerwowego (dolnego neuronu ruchowego), przebiega z obniżeniem napięcia mięśniowego, zniesieniem odruchów głębokich, a w dalszej kolejności – zanikami mięśniowymi i fascykulacjami.
W początkowym okresie ostrego uszkodzenia rdzenia kręgowego mamy zwykle do czynienia z wystąpieniem tzw. wstrząsu rdzeniowego, którego obrazem jest niedowład wiotki kończyn dolnych. Dopiero po kilku tygodniach pojawia się spastyczność i inne objawy piramidowe. W okresie wstrząsu rdzeniowego określenie miejsca uszkodzenia układu nerwowego (górny czy dolny neuron ruchowy) jest trudne. Pomocne wówczas są dodatkowe dane z wywiadu, objawy towarzyszące i oczywiście odpowiedni dobór badań diagnostycznych.
