Zaburzenia elektrolitowe

Zagrażająca życiu hiperpotasemia

lek. Klaudia Papros1
dr n. med. Paweł Wróbel1,2

1Collegium Medicum – Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

2Kliniczny Oddział Nefrologii i Transplantologii Nerek, Wojewódzki Szpital Zespolony w Kielcach

Adres do korespondencji:

dr n. med. Paweł Wróbel

Kliniczny Oddział Nefrologii i Transplantologii Nerek, Wojewódzki Szpital Zespolony

ul. Grunwaldzka 45, 25-736 Kielce

e-mail: pawel.wrobel@wszzkielce.pl

  • Hiperpotasemia jest zaburzeniem pojawiającym się wraz ze zwiększeniem stężenia potasu w surowicy >5,5 mmol/l. Opisane w niniejszym artykule przypadki kliniczne – pierwszy przedstawia chorą z hiperkaliemią i ostrym uszkodzeniem nerek, drugi zaś pacjentkę z hiperkaliemią w przebiegu przewlekłej choroby nerek – posłużyły do przybliżenia charakteru tego zaburzenia jako stanu potencjalnie zagrażającego życiu

Przypadek 1

Kobieta, lat 61, została przyjęta na oddział intensywnego nadzoru kardiologicznego z powodu duszności spoczynkowej oraz bradykardii 40/min. Przez kilka dni przed przyjęciem do szpitala była leczona ambulatoryjnie z powodu ostrej infekcji górnych dróg oddechowych klarytromycyną w dawce 2 × 500 mg, a ponadto przyznała się do przyjmowania zwiększonej ilości niesteroidowych leków przeciwzapalnych ([NLPZ] 3-4 tabletki ketoprofenu po 100 mg dziennie). Obciążona chorobami układu krążenia: chorobą niedokrwienną serca, przebytym 13 lat wcześniej zawałem serca ściany dolnej z zastosowaniem przezskórnej angioplastyki wieńcowej (PCI – percutaneous coronary intervention) prawej tętnicy wieńcowej (RCA – right coronary artery), napadowym migotaniem przedsionków. W wywiadzie dyslipidemia, choroba zwyrodnieniowa stawów, nikotynizm. Z istotnych informacji od pacjentki odnotowano zmniejszenie ilości oddawanego moczu. Przyjmowane przewlekle leki: amlodypina i lizynopryl 20/10 mg, bisoprolol 10 mg, apiksaban 2 × 5 mg, atorwastatyna 40 mg, ezomeprazol 20 mg.

W badaniu fizykalnym przy przyjęciu stwierdzono: stan ogólny pacjentki ciężki, świadomość i kontakt logiczny w pełni zachowane. Czynność serca miarowa 40/min, ciśnienie tętnicze (RR) 87/57 mmHg. Nad polami płucnymi szmer pęcherzykowy z trzeszczeniami w dolnym polu płuca prawego. Brzuch miękki, niebolesny, bez oporów patologicznych i objawów otrzewnowych, perystaltyka leniwa. Obrzęki obwodowe nieobecne.

W badaniach laboratoryjnych wykonanych przy przyjęciu do szpitala odnotowano:

  • leukocyty (WBC – white blood cells) 15 750/μL (norma [N] 3980-10 040/μL)
  • hemoglobina (Hb) 12,5 g/dl (N 11,2-15,7 g/dl)
  • płytki krwi (PLT – platelets) 194 000/μL (N 125 300-396 200/μL)
  • mocznik 127 mg/dl (N 20-45 mg/dl)
  • kreatynina 10,82 mg/dl (N 0,7-1,3 mg/dl)
  • potas (K+) 8,3 mmol/l (N 3,5-5,2 mmol/l)
  • sód (Na+) 121 mmol/l (N 137-146 mmol/l)
  • pH 7,11 (N 7,3-7,45)
  • HCO3− 11,2 mmol/l (N 21-29 mmol/l).

 W badaniu elektrokardiograficznym (EKG) przy przyjęciu stwierdzono zastępczy rytm węzłowy 40/min oraz wysokie spiczaste załamki T (ryc. 1).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny hiperkaliemii

W praktyce klinicznej znamienne dla wystąpienia hiperkaliemii jest stosowanie leków upośledzających nerkowe wydalanie potasu przy jednoczesnym zmniejszeniu tego wydalania5. Do najistotniejszych [...]

Objawy kliniczne

Nadmiar potasu w ustroju może przebiegać bezobjawowo. W przypadku objawowej hiperkaliemii obserwuje się szeroki wachlarz zaburzeń – od łagodnych, aż po [...]

Hiperkaliemia rzekoma

W trakcie diagnostyki hiperkaliemii należy pamiętać o wykluczeniu hiperkaliemii rzekomej. To fałszywie wysokie stężenie potasu w badaniu laboratoryjnym na skutek jego [...]

Leczenie

Wybór metody postępowania powinien opierać się na ocenie stopnia zaawansowania hiperkaliemii, nasilenia jej objawów klinicznych, w tym obecności zmian w EKG, [...]

Podsumowanie

Hiperpotasemia jest stanem o zróżnicowanym wachlarzu objawów – od dyskretnych odchyleń, po zagrażające życiu zaburzenia rytmu serca. Ich podłożem jest zmniejszenie [...]

Do góry