Neurologia
Utrata przytomności jako neurologiczny stan nagły – jak pokierować diagnostyką?
dr n. med. Magdalena Konopko
- W niniejszym artykule opisano przypadek młodego mężczyzny, który stracił przytomność. Z uwagi na przedłużające się zaburzenie świadomości, przy braku klinicznych objawów przemijającego niedokrwienia mózgu (TIA – transient ischaemic attack) i napadów padaczkowych, właściwe rozpoznanie okazało się dużym wyzwaniem diagnostycznym
Opis przypadku
Mężczyzna, lat 29, po utracie przytomności z następowymi głębokimi zaburzeniami świadomości został przywieziony przez zespół ratownictwa medycznego (ZRM) na izbę przyjęć. W chwili przyjęcia był głęboko nieprzytomny, nie nawiązywał kontaktu słownego ani nie otwierał oczu na bodźce bólowe. Zaobserwowano reakcję zgięciową na bodziec bólowy – została oceniona na 5 pkt w skali Glasgow (GCS – Glasgow Coma Scale), w związku z czym podjęto decyzję o zaintubowaniu chorego. W badaniu neurologicznym stwierdzono poszerzenie obu źrenic, bez reakcji na światło, sztywność czterokończynową i obustronnie dodatni objaw Babińskiego. Pacjent był wydolny krążeniowo (ciśnienie krwi 119/80 mmHg, częstotliwość rytmu serca 87/min).
Z wywiadu zebranego od siostry mężczyzny wynikało, że kilka dni przed hospitalizacją przeszedł infekcję objawiającą się nudnościami, wymiotami i biegunką. W dniu poprzedzającym przyjęcie do szpitala rozmawiał z matką przez telefon, był w dobrym stanie zdrowia, negował dolegliwości somatyczne. Siostra negowała możliwość spożycia przez brata środków psychoaktywnych i nadużycie alkoholu, podobnie jak choroby neurologiczne w rodzinie. Mniej więcej 2 godziny i 15 minut przed przyjazdem na izbę przyjęć współlokator pacjenta był świadkiem przygotowań kolegi do pracy, a blisko godzinę później znalazł go nieprzytomnego w łazience.
Mężczyźnie wykonano tomografię komputerową (TK) głowy oraz naczyń domózgowych i wewnątrzczaszkowych (angio-TK) od łuku aorty ze wskazań życiowych. W tomogramie mózgu nie znaleziono nieprawidłowości w strukturach mózgu ani w móżdżku (ryc. 1A), natomiast w angio-TK opisano brak zakontrastowania w końcowym odcinku tętnicy podstawnej na długości mniej więcej 7-8 mm (niedrożność) (ryc. 1B). W przesiewowych badaniach laboratoryjnych z uwzględnieniem panelu sercowego i stężenia dimerów D nie stwierdzono nieprawidłowości.
Na podstawie wyników badań dodatkowych rozpoznano udar niedokrwienny pnia mózgu wskutek zatoru tętnicy podstawnej, a wywiad pozwolił oszacować czas wystąpienia objawów na blisko 2 godziny i 15 minut przed przyjęciem do szpitala, co oznaczało, że pacjent był w tzw. oknie czasowym leczenia trombolitycznego (<4,5 godziny) i ewentualnej trombektomii mechanicznej (<6 godzin). Co więcej, wywiad i wyniki badań dodatkowych pozwoliły wykluczyć przeciwwskazania do obu metod.