Urazy klatki piersiowej są przyczyną 10-15% wszystkich hospitalizacji z powodu urazów i 25% związanej z nimi śmiertelności^1,2. Złamania żeber towarzyszą blisko 2/3 urazów klatki piersiowej i zwykle są markerem ciężkości obrażeń³. Opisywana w przeszłości śmiertelność po złamaniach żeber wynosiła średnio 10-13%^4,5.

Pacjenci w wieku >65 lat mają gorsze rokowanie w porównaniu z młodszą populacją – dotyczy to wyższego odsetka zarówno powikłań, jak i śmiertelności. Ocenia się, że w tej grupie śmiertelność jest 2-5-krotnie wyższa, a ryzyko wzrasta o prawie 19% z każdym dodatkowo złamanym żebrem⁶.

W badaniu kohortowym z 2022 r., w którym analizowano dane mniej więcej 15 000 pacjentów, 30-dniowa śmiertelność wyniosła 6,9%. Pacjenci z wiotką (cepowatą) klatką piersiową (flail chest), urazami wielonarządowymi i w podeszłym wieku (>65 r.ż.) cechowali się podwyższonym ryzykiem zgonu. Populacja osób w podeszłym wieku stanowiła 45% badanej grupy⁷.

Epidemiologia złamań żeber

Szacuje się, że aktualnie złamania żeber dotyczą 29 przypadków/100 000 osób/rok⁷. U osób >65 r.ż. częstość ta jest wyższa i wzrosła w ciągu ostatnich dwóch dekad z 60 do 72/100 000 osobolat^4,7.

Pod względem mechanizmu urazów wyróżnia się dwa ich główne typy: tępe (75%) oraz penetrujące (25%)⁸. Za wiodącą przyczynę pierwszych uważano wypadki komunikacyjne, niemniej w Europie na pozycję pierwszą wysunęły się urazy o niskiej energii, np. upadki, które 2 razy częściej dotyczą osób w podeszłym wieku niż młodszych. Łącznie z upadkami z wysokości są one obecnie główną przyczyną złamań żeber. Na drugim miejscu plasują się wypadki rowerowe, a po nich te z udziałem samochodu bądź motoru⁷.

Patofizjologia złamań żeber

Złamanie żeber ma bezpośredni wpływ na czynność oddechową z powodu uszkodzenia i/lub zniekształcenia klatki piersiowej. Dotyczy to zarówno jedno-, jak i obustronnych złamań. Przemieszczone żebra mogą uszkadzać opłucną i płuco, a także naczynia podżebrowe, powodując odmę, krwiaka lub odmokrwiaka oplucnej⁹. W ciągu godzin i dni, które upłynęły od urazu, dochodzi do pogorszenia czynności oddechowej, co jest wynikiem zarówno zmniejszenia ruchomości oddechowej spowodowanej bólem, jak i stłuczeniem oraz obrzękiem tkanki płucnej. Prowadzi to do zmniejszenia objętości oddechowej, braku efektywnego kaszlu i w konsekwencji do niedodmy oraz zastoju wydzieliny w płucach⁹, czego efektem są zapalenie płuc i niewydolność oddechowa¹⁰. Zapalenie występuje u blisko 1/3 pacjentów >65 r.ż. i jest związane nawet z 2-krotnie wyższym ryzykiem śmiertelności w porównaniu z młodszą populacją⁹.