BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Endodoncja
Eliminacja infekcji endodontycznych (2)
Dr n. med. Wojciech Wilkoński1
Dr n. med. Lidia Jamróz-Wilkońska2
Dokanałowe opatrunki tymczasowe na bazie antybiotyków celowanych – przegląd piśmiennictwa
W poprzedniej części cyklu opisano specyfikę mikrobiologiczną i przestrzenną infekcji endodontycznych oraz zasady działania, zalety i wady stosowania gotowych dokanałowych preparatów na bazie antybiotyków. W tej części przybliżona zostaje tematyka zastosowania dokanałowych opatrunków tymczasowych z antybiotykiem celowanym. Omówiona jest również rola past antybiotykowych w endodontycznym leczeniu regeneracyjnym.
Gotowe pasty na bazie antybiotyków mają podstawową wadę, czyli ograniczone spektrum działania zastosowanych w nich antybiotyków (polimyksyna B, framycetyna, doksycyklina, demeklocyklina, minocyklina, klindamycyna, cyprofloksacyna oraz metronidazol). Zawsze istnieje ryzyko, że podczas leczenia tego typu rozwinie się szczep oporny i trudny do eradykacji. W kontekście ogólnoświatowych wytycznych odnośnie do ograniczania antybiotyków niecelowanych, stosowanie antybiotykoterapii celowanej wydaje się logiczniejszym postępowaniem.
Dokanałowa terapia antybiotykiem celowanym
Najczęstszym wskazaniem do leczenia antybiotykiem celowanym są niegojące się zmiany zapalne lub dolegliwości bólowe, utrzymujące się mimo zastosowania standardowych procedur eliminacji patogenów z kanałów korzeniowych. Podczas leczenia wieloseansowego kanały korzeniowe po opracowaniu chemomechanicznym są tymczasowo wypełniane różnymi pastami o charakterze antyseptycznym. Opatrunki zwykle należy zmieniać co kilka dni lub tygodni, aby stężenie substancji aktywnych było wystarczające. Zdarzają się jednak sytuacje kliniczne, w których pomimo podjętych środków stan miejscowy się nie poprawia.
W takich sytuacjach jedną z metod postępowania jest pobranie materiału z kanału na posiew lub badanie PCR (Polymerase Chain Reaction). Antybiogram pozwala zastosować antybiotyk, który będzie skuteczny na przetrwały szczep bakterii.
Antybiogram
Mimo oczywistych zalet, celowana antybiotykoterapia jest obarczona istotnymi ograniczeniami. Pierwszy problem stwarza procedura pobrania materiału do badania zarówno na posiew, jak i PCR. Bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniej sterylności pola zabiegowego. Należy nałożyć koferdam oraz dokładnie odkazić ząb i gumę koferdamu jeszcze przed otwarciem ubytku. W trakcie pobierania materiału istotne jest zachowanie wszelkiej staranności i dokładności, jednak mimo wszystko istnieje ryzyko zanieczyszczenia próbki.
Typowe patogeny endodontyczne (Streptococcus species, Peptostreptococcus species, Enterococcus faecalis, Porphyromonas species, Prevotella species, Fusobacterium species, Eikenella corrodens, Actinomyces species itp.) wykazują największą wrażliwość na typowe antybiotyki o szerokim spektrum z grupy penicylin (ampicylina, amoksycylina z kwasem klawulonowym). Beztlenowce są wrażliwe na penicyliny i klindamycynę, a w ok. 45 proc. oporne na metronidazol. Paciorkowce są również wrażliwe na penicyliny, wankomycynę, w 90 proc. na klindamycynę, 65 proc. na erytromycynę i w 58 proc. na tetracyklinę. W przypadku Enterococcus faecalis sytuacja wygląda odmiennie: są wrażliwe na penicyliny, erytromycynę i wankomycynę, w 70 proc. na tetracyklinę, a niemalże zupełnie oporne na klindamycynę. Nawet przy zastosowaniu antybiotyku o najszerszym spektrum działania możliwe jest odnalezienie w systemie endodontycznym szczepu opornego.
