Zmiany w rozwoju zgryzu, które powinny zwrócić uwagę lekarza dentysty.

Częste występowanie wad zgryzu stwarza konieczność wprowadzenia elementów diagnostyki ortodontycznej do rutynowego badania stomatologicznego. Istnieją wady zgryzu wymagające leczenia na wczesnych etapach rozwoju dziecka. W tych przypadkach odraczanie terapii jest błędem, który może utrudnić leczenie wady w okresie późniejszym (tab. 1).

Uzębienie mleczne: 30. m.ż. – 6. r.ż.

Cechą charakterystyczną uzębienia mlecznego są tzw. małpie szpary. Są to fizjologiczne przestrzenie występujące w szczęce za siekaczami, a w żuchwie za kłami.[1]

W obrębie zębów bocznych guzek mezjalny policzkowy górnego drugiego trzonowca mlecznego kontaktuje z bruzdą międzyguzkową drugiego trzonowca w żuchwie. Ze względu na rozmiar dolnego drugiego trzonowca linia za trzonowcami mlecznymi jest prosta. Inna pozycja trzonowców mlecznych może sugerować istnienie wady dotylnej lub doprzedniej, jednak jeżeli nie współistnieje z innymi nieprawidłowościami, leczenie odraczamy.[2]

Wraz z wyrzynaniem siekaczy mlecznych dochodzi do pogłębienia nagryzu pionowego. Wskutek wyrzynania zębów bocznych oraz przesunięć żuchwy nagryz spłyca się do 7. r.ż. Obecność zgryzu otwartego sugeruje dysfunkcję języka w postaci doprzedniego tłoczenia w trakcie połykania lub nawyk długotrwałego ssania kciuka i wymaga interwencji ortodontycznej (ryc. 1).[2]

Zaburzenia wymiaru poprzecznego szczęk mogą doprowadzić do zaburzenia ułożenia żuchwy i wystąpienia asymetrii w położeniu linii pośrodkowej dolnego łuku zębowego (ryc. 2, 3). Początkowo może to być jedynie wada czynnościowa, jej utrwalenie może jednak prowadzić do powstania wady morfologicznej, nierzadko wymagającej leczenia chirurgicznego po zakończeniu wzrostu żuchwy.

Obecność zgryzu krzyżowego przedniego (ryc. 4) może doprowadzić do upośledzenia wzrostu szczęki w obszarze dotkniętym zaburzeniem poprzez zablokowanie rozbudowy szczęki dolnym łukiem zębowym.

Uogólniona szparowatość w uzębieniu mlecznym w 5. r.ż. jest prawidłowym objawem wzrostu szczęk i przygotowania jamy ustnej do wyrzynania stałych następców. Brak szpar stwarza 70-proc. prawdopodobieństwo wystąpienia stłoczeń w uzębieniu stałym, dlatego wymaga kontroli ortodontycznej.[2]

I etap wymiany uzębienia mlecznego na stałe: od 6. do 10. r.ż.

Pierwsze stałe trzonowce wyrzynają się w I klasie Angle’a bądź ustawiają się w II klasie guzkowej. Jest to zjawisko fizjologiczne jedynie przy obecności trzonowców mlecznych.