Stomatologia zachowawcza
Obliteracja jamy zęba
Lek. dent. Katarzyna Sopińska1
Prof. dr hab. med. Elżbieta Bołtacz-Rzepkowska2
W następstwie leczenia ortodontycznego niekiedy dochodzi do obliteracji. Jej najczęstszym i nierzadko jedynym objawem klinicznym jest żółte przebarwienie korony zęba
Mianem obliteracji określa się zwapnienie lub zwyrodnienie wapniowe miazgi polegające na odkładaniu twardej tkanki wewnątrz jamy zęba. Światło kanału zmniejsza się stopniowo na całej długości, aż do całkowitego zamknięcia.
Badania epidemiologiczne pokazują, że częstość występowania zwapnienia miazgi waha się w granicach 4-24 proc. i najczęściej jest obserwowane w zębach przednich u dzieci, które uległy urazowi.[1,2] W piśmiennictwie opisywano także przypadki pojawienia się obliteracji jako powikłania po autotransplantacji zęba lub leczeniu ortodontycznym.[3]
Mechanizm powstawania obliteracji nie został jeszcze w pełni wyjaśniony. Prawdopodobnie jest on związany z uszkodzeniem pęczka naczyniowo-nerwowego i przejściowym niedokrwieniem miazgi, co powoduje aktywację osteoblastów i zwiększoną produkcję zębiny III-rzędowej.[4]
Objawy kliniczne obliteracji pojawiają się zwykle od 3 do 12 miesięcy po urazie. Korona zęba zmienia zabarwienie na żółte, a badanie radiologiczne ujawnia brak światła komory i kanału korzeniowego.[1]
Opis przypadku
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się 25-letnia pacjentka w celu sanacji jamy ustnej. Uwagę lekarza zwróciło ciemnożółte zabarwienie korony zęba 11. Badanie podmiotowe ujawniło, że pacjentka w latach 2003-2007 była leczona ortodontycznie z powodu nieprawidłowości zębowych (stłoczenia zębów górnych). Podczas leczenia zastosowano aparat stały w łukach górnym i dolnym. Leczenie ortodontyczne trwało dłużej niż planowano, ponieważ zęby wolno ulegały repozycji. Około roku po zakończeniu leczenia pacjentka zauważyła zmianę zabarwienia korony zęba 11 (ryc. 1).
Trzykrotnie podejmowała próby wybielania zębów metodą nakładkową. Ząb 11 nie zmienił barwy, natomiast pozostałe zęby uległy wybieleniu. Obecnie pacjentka nie zgłasza dolegliwości bólowych ze strony zęba 11. Nie pamięta także, aby w przeszłości doznała urazu zębów przednich. Podaje, że jest ogólnie zdrowa i nie przyjmuje żadnych leków.
W badaniu klinicznym za pomocą testu termicznego (chlorek etylu) i elektrycznego nie stwierdzono reakcji miazgi. Wyrostek zębodołowy w okolicy korzenia zęba 11 był niebolesny, a ozębna nie reagowała na opukiwanie poziome i pionowe. Nie zauważono także patologicznej ruchomości zęba i stanu zapalnego przyzębia brzeżnego.
Badanie radiologiczne ujawniło całkowitą obliterację komory i kanału zęba 11 oraz wyraźne skrócenie długości korzenia w porównaniu z korzeniem siekacza jednoimiennego. Nie stwierdzono patologicznych zmian w tkankach okołowierzchołkowych (ryc. 2).
