Kiedy odstawić farmakoterapię, a kiedy prosić lekarza prowadzącego chorego o modyfikację leczenia

Wstęp

Pacjenci zażywający leki rozrzedzające krew, którzy zgłaszają się do gabinetu stomatologicznego, nie należą do rzadkości. Obserwuje się również coroczny wzrost odsetka chorych obciążonych kardiologicznie. Postępowanie stomatologiczne powinno być integralną częścią holistycznego planu leczenia. Każdy, u kogo zamierza się wdrożyć leczenie stomatologiczne, powinien w pierwszej kolejności mieć ustabilizowaną i prawidłowo leczoną chorobę podstawową. Gdy przeprowadzenie danej procedury leczniczej obarczone jest ryzykiem przedłużającego się, nasilonego krwawienia, lekarz musi dokonać wyboru pomiędzy odstawieniem leku, co zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, a przeprowadzeniem procedury bez odstawienia leku, co zwiększa ryzyko krwawienia, bądź modyfikacji leczenia przeciwzakrzepowego. Dokonuje się tego na podstawie analizy potencjalnych powikłań, jak również stratyfikacji ryzyka wynikającego z odstawienia leków. W niektórych przypadkach lekarz stomatolog może tę decyzję podjąć sam. Znacznie częściej należy jednak zasięgnąć opinii lekarza prowadzącego, którym w tym przypadku zazwyczaj jest kardiolog bądź internista.

Przeważająca liczba zabiegów w stomatologii odbywa się w trybie planowym i jedynie w wyjątkowych sytuacjach pacjent wymaga interwencji w trybie pilnym, co niekiedy uniemożliwia modyfikację leczenia przeciwzakrzepowego. Poniżej zostaną opisane algorytmy postępowania z pacjentami, którzy zażywają najczęściej przepisywane leki przeciwzakrzepowe w ramach prewencji pierwotnej oraz wtórnej powikłań zakrzepowo-zatorowych.

Leki przeciwpłytkowe (antyagregacyjne)

Leki przeciwpłytkowe (klopidogrel, tyklopidyna, prazugrel, tykagrelor, kwas acetylosalicylowy) są przewlekle stosowane u pacjentów z ryzykiem powikłań sercowo-naczyniowych w przebiegu miażdżycy tętnic wieńcowych i obwodowych (wyk. 1). Przyjmowanie leków przeciwpłytkowych zmniejsza zdolności agregacyjne płytek krwi, co upośledza proces hemostazy pierwotnej, czyli wytworzenie czopu płytkowego.[1]

Farmakoterapia z wykorzystaniem leków przeciwpłytkowych ma na celu pierwotną bądź wtórną profilaktykę:

• ostrego zespołu wieńcowego,
• udaru mózgu,
• stabilnej choroby wieńcowej,
• migotania przedsionków,
• po angioplastyce i założeniu stentów naczyniowych.

Lekiem stosowanym z wyboru w przypadku pierwotnej monoterapii jest najczęściej kwas acetylosalicylowy (ASA) w dawce dobowej 75-150 mg.[2]