ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Psychologia
Strach i lęk przed leczeniem stomatologicznym
Lek. dent. Karol Więcek1
Lek. dent. Karolina Więcek1
Dr hab. med. prof. nadzw. Sebastian Kłosek2
Czynniki generujące strach i lęk przed leczeniem stomatologicznym, zarówno indywidualne, jak i zewnętrzne, można częściowo modyfikować, wdrażając edukację zdrowotną. Lekarz powinien starać się zmienić postawę, poziom wiedzy oraz umiejętności swojego pacjenta niezależnie od jego wieku. Szczególnie wymagające są dzieci, których sposób myślenia jest inny niż dorosłych. W relacjach z najmłodszymi dużą rolę odgrywa również współpraca lekarza z rodzicem. Podejście personelu medycznego do leczenia jest odmienne od wyobrażeń pacjenta. Na jego komfort psychiczny w gabinecie wpływa wiele czynników, z których lekarz nie zawsze zdaje sobie sprawę. Odpowiednio dobrana komunikacja werbalna i niewerbalna wydaje się kluczowa w utrzymaniu prawidłowych relacji z pacjentem. W wyjątkowych przypadkach należy rozważyć wdrożenie środków farmakologicznych. Trzeba pamiętać, że pacjent jest podmiotem leczenia, a zachowanie personelu powinno się opierać na empatii w stosunku do niego.
Wizyta w gabinecie stomatologicznym, szczególnie dla małych dzieci, często jest stresem i towarzyszą jej emocje takie jak lęk czy strach.[1] W języku potocznym terminy te używane są zamiennie, ale ich definicja jest inna.
Strach to stan emocjonalny występujący w sytuacji realnego, najczęściej znanego, zagrożenia lub niebezpieczeństwa. Lęk zazwyczaj wyprzedza zdarzenie, niezależnie od tego, czy jest ono prawdopodobne, czy irracjonalne.[1,2]
Dentofobia to spotęgowane, paraliżujące uczucie strachu, które utrudnia lub uniemożliwia odbycie wizyty stomatologicznej.[3] Bracha i wsp. uważają, że termin dentofobia jest nadużywany i nietrafiony. Na podstawie przeprowadzonych badań autorzy proponują zmianę terminu fobia stomatologiczna na posttraumatic dental-care anxiety (PTDA), która powinna być sklasyfikowana jako typ zespołu stresu pourazowego (PTSD, posttraumatic stress disorder).[4,5]
Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne
Czynniki generujące strach przed leczeniem stomatologicznym są wielorakie. Można je sklasyfikować jako wewnętrzne (indywidualne) i zewnętrzne.
Do czynników wewnętrznych zaliczymy wiek, płeć, wykształcenie, stan jamy ustnej, temperament, zaburzenia neuropsychiatryczne (np. ADHD) lub zespół lęku uogólnionego.[3,4]
Czynniki zewnętrzne są uwarunkowane bezpośrednim lub pośrednim (np. opowieści rodziców, znajomych) negatywnym doświadczeniem związanym z leczeniem stomatologicznym.[2]
Niektórzy autorzy wspominają o trzeciej grupie czynników, określanej jako dentystyczne, ale wydaje się, że jest ona tylko doprecyzowaniem grupy czynników zewnętrznych bezpośrednich.[4]
