Program edukacyjny

Przerost wyrostka kłykciowego żuchwy – diagnostyka i leczenie

Dr n. med. Rafał Pokrowiecki

Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. prof. dr. Stanisława Popowskiego w Olsztynie, Oddział Chirurgii Głowy i Szyi w zakresie chirurgii szczękowo-twarzowej, otolaryngologii i okulistyki, koordynator oddziału: dr n. med. Krzysztof Dowgierd

Prywatna Praktyka Lekarsko-Dentystyczna

Adres do korespondencji: Dr Rafał Pokrowiecki, Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. prof. dr. Stanisława Popowskiego w Olsztynie, Oddział Chirurgii Głowy i Szyi w zakresie chirurgii szczękowo-twarzowej, otolaryngologii i okulistyki, ul. Żołnierska 18a, 10-561 Olsztyn, tel. 48 89 5393261, faks 48 89 533 77 01

Przerost wyrostka kłykciowego (ang. condylar hyperplasia, CH) jest rzadkim schorzeniem charakteryzującym się nadmiernym przyrostem masy kostnej. W praktyce występuje prawie zawsze jednostronnie, powodując powstawanie asymetrii dolnego piętra twarzy. Opisywane klasyfikacje CH są zróżnicowane, a właściwa diagnoza jest kluczowa dla wdrożenia odpowiedniego protokołu leczenia we właściwym czasie. W niniejszym artykule opisane zostaną doświadczenia własne w zakresie leczenia CH oraz umówienie tego zagadnienia w odniesieniu do aktualnego piśmiennictwa.

Diagnostyka i klasyfikacja

Nadmierny przerost głowy żuchwy po jednej stronie powoduje zaburzenie zwarcia, objawiające się wadą kl. III, częściowym zgryzem otwartym, dolegliwościami bólowymi okolicy stawu skroniowo-żuchwowego na tle zaburzenia relacji zwarciowych i bólem mięśniowo-powięziowym twarzy.[1] W początkowych etapach głównym powodem zgłaszania się pacjentów w celu uzyskania pomocy lekarskiej jest zauważona przez nich lub rodziców asymetria dolnego piętra twarzy. Według najnowszych badań schorzenie to może się rozwinąć w każdej grupie wiekowej, z predylekcją do płci żeńskiej (ok. 64 proc. pacjentów) bez predylekcji do strony.[2] Etiologia tego schorzenia nie jest do końca poznana, natomiast wśród proponowanych potencjalnych czynników sprzyjających CH są wymieniane: zaburzenia endokrynologiczne, uraz lub artroza stawu skroniowo-żuchwowego oraz czynnik genetyczny.

W 1986 roku Obwegeser i Makek wyróżnili dwa rodzaje zaburzeń związanych z jednostronnym przerostem żuchwy: typ 1 (przerost żuchwy, ang. mandibular hyperplasia) oraz typ 2 (wydłużenie żuchwy, ang. mandibular elongation). Warianty te mogą występować jako oddzielne jednostki chorobowe lub wspólnie, co przyczynia się do bardziej skomplikowanego obrazu klinicznego.[3] Najbardziej aktualna klasyfikacja uwzględniająca zarówno wiek pacjenta, jak i objawy oraz proponowane warianty leczenia została opracowana i opisana przez Wolforda i wsp. (2014), którzy wyróżniają łącznie siedem typów i podtypów CH (tab. 1).[4]

Warianty hiperplazji wyrostka kłykciowego ze zdolnością do samoograniczania się to typ 1A (obustronny) oraz 1B (jednostronny) wg Wolforda i wsp. Z tego powodu mało prawdopodobne jest, aby po przekroczeniu 20. r.ż. asymetria się pogłębiała. Typowym objawem klinicznym tej grupy CH jest jedno- lub obustronna tendencja do wady kl. III. W przypadku wariantu jednostronnego typowe jest powstawanie zgryzu krzyżowego w odcinku przednim i po stronie zdrowej w miarę postępowania asymetrii.[4,5]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Diagnostyka i klasyfikacja

Nadmierny przerost głowy żuchwy po jednej stronie powoduje zaburzenie zwarcia, objawiające się wadą kl. III, częściowym zgryzem otwartym, dolegliwościami bólowymi okolicy [...]

Leczenie

Ze względu na samoograniczający się proces hiperplazji wyrostka kłykciowego w typie 1A i 1B standardowy zabieg ortognatyczny jest leczeniem z wyboru [...]

Powikłania

Do wczesnych i najgroźniejszych powikłań należy zaliczyć krwawienie śródoperacyjne z dużych naczyń twarzowych – skroniowych powierzchownych lub tętnicy poprzecznej twarzy, oraz [...]

Podsumowanie

Pacjenci zgłaszający się z powodu obserwowanej od pewnego czasu narastającej asymetrii twarzy, pogorszenia rysów twarzy i warunków zgryzowych wymagają dokładnej diagnostyki [...]
Do góry