BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Chirurgia szczękowo-twarzowa
Rozszczepy wargi i podniebienia – pierwotna plastyka podniebienia
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki
Rozszczepy wargi i podniebienia są jednymi z najczęściej występujących wrodzonych deformacji części twarzowej czaszki. Mogą się manifestować jako izolowane rozszczepy wargi lub podniebienia, jak również jako najcięższa ich postać – całkowity rozszczep wargi i podniebienia. Rozszczepy mogą występować jedno- lub obustronnie, jako wada izolowana (ang. non-syndromic) lub współwystępująca z chorobą ogólną, najczęściej na podłożu genetycznym (ang. syndromic).
Powstanie anomalii w obrębie ww. struktur anatomicznych jest wywołane pojawieniem się czynnika interferującego w prawidłowy proces formowania wargi górnej i podniebienia między 4. a 12. tygodniem życia płodowego. Wówczas dochodzi do rozwoju twarzy w procesie łączenia się ze sobą pięciu podstawowych wyrostków (wyniosłości): czołowo-nosowego oraz parzystych szczękowych i parzystych żuchwowych. Przyśrodkowa część wyrostka czołowo-nosowego tworzy podniebienie pierwotne stanowiące zawiązek środkowej części wargi górnej, przegrody nosa i kości przysiecznej, w ok. 8. tygodniu życia płodowego, natomiast wyrostki szczękowe tworzą podniebienie wtórne (zawiązek podniebienia miękkiego i twardego ku tyłowi od otworu przysiecznego), począwszy od 8. do 12. tygodnia życia płodowego.[1,2].
W ok. 70 proc. przypadków rozszczep stanowi wadę izolowaną, która jest wynikiem współwystępowania czynników genetycznych i środowiskowych. Wśród czynników środowiskowych wymienić należy m.in. wiek rodziców, palenie tytoniu lub spożywanie alkoholu przez matkę w trakcie ciąży, stosowanie niektórych grup leków (azotany, azotyny, kwas walproinowy, glikokortykosteroidy w maściach), kontakt ze środkami chemicznymi (benzen, toluen), niedobory żywieniowe (np. niedostateczna suplementacja kwasu foliowego).[3,4]
Wybór czasu zabiegu
Już w okresie płodowym dochodzi do upośledzenia dynamiki rozwojowej twarzoczaszki ze względu na powstanie pierwotnych zaburzeń anatomicznych pod wpływem upośledzonego unaczynienia poszczególnych odcinków rozszczepionych tkanek, ucisku języka, zaburzenia równowagi mięśniowej i napięcia, niefizjologicznego działania rozszczepionych mięśni na bardzo plastyczną w tym okresie tkankę kostną. Ten stan trwa i nasila się po urodzeniu do momentu interwencji chirurgicznej oraz wspomagającej leczenie.
Wybór czasu zabiegu plastyki podniebienia jest uzależniony od wielu czynników. Ze względu na to, że nie jest to zabieg ratujący życie, podstawowym kryterium jest stan ogólny dziecka. Aby zakwalifikować pacjenta do zabiegu w znieczuleniu ogólnym, należy mu zapewnić maksymalne bezpieczeństwo w okresie zarówno okołooperacyjnym, jak i rekonwalescencji.
