„Co zrobić, aby dziecko współpracowało z ortodontą?”

Dr hab. med. Michał Sarul: We wczesnym leczeniu szeroko stosuje się aparaty wyjmowane: łatwe do wykonania, tanie, a przede wszystkim niosące niskie ryzyko odwapnień szkliwa czy próchnicy. Aparaty te mają jednak również wady. Dwie główne to: efektywność ograniczona tylko do niektórych zaburzeń zgryzu i wad zębowych oraz zależność wyniku działania nie tylko od prawidłowej diagnostyki i sprawności ortodonty, ale również współpracy pacjenta, czyli przestrzegania zaleceń lekarza. Podjąłem zatem próbę znalezienia związku stopnia kooperacji z cechami osobowości dzieci i ich opiekunów.

Badaniu poddałem dzieci w wieku od 9 do 12 lat. Wszystkie były leczone aparatami wyjmowanymi, w Katedrze Ortodoncji i Ortopedii Szczękowej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Analiza statystyczna wykazała, że dobowy czas noszenia dodatnio koreluje z konkretnymi cechami osobowości rodziców. W tym badaniu uzyskałem obraz czynników psychologicznych, mogących decydować o poziomie współpracy rodziców i dzieci w leczeniu wad zgryzu. Jeśli chodzi o postawy rodzicielskie zwiększające efektywność leczenia, są to: wysoki poziom poczucia własnej samoskuteczności, wysokie wymagania stawiane dziecku, okazywany mu poziom akceptacji oraz sumienność, czyli skłonność do systematycznego zaangażowania w dokładne wykonywanie stojących przed nim zadań. Natomiast czynnikami obniżającymi efektywność są: sposób wychowania zostawiający dziecku wysoki poziom autonomii i niski poziom konsekwencji w egzekwowaniu reguł oraz chwiejność emocjonalna opiekuna.

Dalsze badania wykazały, że obiektywna ocena nasilenia wady zgryzu dokonywana przez ortodontę daje nadzieję na dobrą współpracę jedynie u niektórych dzieci. Konkretnie jedynie część z pacjentów, u których występują najbardziej nasilone wady, będzie przestrzegać zaleceń lekarskich. Czynnikiem, który z kolei pozwalał na przewidzenie z dużą dozą prawdopodobieństwa, czy dziecko będzie w przyszłości nosić aparat zgodnie z zaleceniami, była subiektywna ocena estetyki uśmiechu dziecka, dokonywana przez jego opiekuna.