Ryc. 2. Narzędzie ProTaper Next.

Grupa WO: Do opracowania 10 bloczków treningowych zastosowano technikę recyprokalną pojedynczego narzędzia według Ghassana Yareda. Do tego celu posłużono się pilnikiem WaveOne Primary (ryc. 3) o rozmiarze 25/.08, mikrosilnik endodontyczny X-Smart Plus zaprogramowano zgodnie z zaleceniami producenta.

Ryc. 3. Instrument WaveOne Primary.

Grupa K: Za pomocą ręcznych pilników K (ryc. 4) symulowane kanały korzeniowe opracowano do rozmiaru ISO 25 przy wierzchołku. Instrumenty były wprowadzane na pełną długość roboczą ruchami nakręcania zegarka (maksymalny zakres ruchu – 90⁰).

Ryc. 4. Ręczny pilnik K.

Po każdym użytym narzędziu kanał płukano 2 ml soli fizjologicznej. W tym celu wykorzystywano strzykawki typu luer-lock o pojemności 5 ml z igłą endodontyczną (0,3 x 25 mm) (ENDO-TOP) z pojedynczym otworem bocznym. W celu usunięcia resztek żywicy instrumenty regularnie czyszczono za pomocą stojaka do dezynfekcji narzędzi endodontycznych (Clean-Stand). Przed zastosowaniem kolejnego, większego rozmiaru narzędzia sprawdzana była drożność kanału za pomocą klasycznego pilnika typu K o rozmiarze ISO 10 wprowadzanego na pełną długość roboczą. Jako lubrykant stosowano Endożel.

Po zakończonym opracowaniu do symulowanego kanału wprowadzano igłę endodontyczną na maksymalną głębokość przy jednoczesnym braku jej zaklinowania. Następnie za pomocą endostopera zaznaczono długość wprowadzenia igły, a uzyskaną wartość odczytywano za pomocą linijki endodontycznej z dokładnością do 0,25 mm. Obliczeń dokonano z użyciem programu Statistica PL v10.

Wyniki

Największą różnicę pomiędzy pierwotną długością roboczą a głębokością, na którą możemy wprowadzić igłę endodontyczną bez jej zaklinowania, zaobserwowano w grupie K (5,20±0,35 mm), natomiast najmniejszą różnicę zanotowano w grupie bloczków do preparacji, których użyto instrumentów WaveOne (3,38±0,26 mm). Zestawienie uzyskanych pomiarów przedstawiają tabela 1 i rycina 5. Analiza wykazała, że jedynie w przypadku grupy PN i MT różnica wyników nie była statystycznie istotna (p = 0,0626; test NIR). W pozostałych przypadkach różnice w uzyskanych wynikach były bardzo wysoce istotne statystycznie.

Tabela 1. Średnie arytmetyczne (χ) i odchylenia standardowe (SD) różnic pomiędzy pierwotną długością roboczą a maksymalną głębokością wprowadzenia igły endodontycznej do kanału bez jej zaklinowania

Ryc. 5. Średnie arytmetyczne różnic pomiędzy pierwotną długością roboczą a maksymalną głębokością wprowadzenia igły endodontycznej do kanału bez jej zaklinowania.

Podsumowanie

Zgodnie z zaleceniami znajdującymi się w piśmiennictwie, igłę endodontyczną należy wprowadzić do kanału na głębokość mniejszą o 1-2 mm od ustalonej długości roboczej.[9] Jednocześnie igła nie może się blokować w kanale korzeniowym. Badania przeprowadzone przez Chow wykazały, że irygacja z wykorzystaniem podchlorynu sodu, przy wprowadzeniu igły na głębokość o 1 mm mniejszą niż długość robocza, pozwala na eliminację 94 proc. drobnoustrojów. W przypadku gdy koniec igły będzie znajdował się w odległości 5 mm od wierzchołka, odsetek ten spadnie do 74 proc.[10]

W przeprowadzonym doświadczeniu w żadnej z badanych grup nie było możliwe wprowadzenie igły endodontycznej na głębokość umożliwiającą skuteczną irygację. Należy przypuszczać, że ograniczenie głębokości wprowadzenia związane jest bezpośrednio z krzywizną kanału korzeniowego i brakiem elastyczności igły endodontycznej. Teoretycznie każde narzędzie o stożkowatości powyżej 6 proc. przy opracowaniu do rozmiaru ISO 25 przy wierzchołku powinno pozwolić na wprowadzenie igły endodontycznej o średnicy 0,3 mm na głębokość umożliwiającą skuteczną dekontaminację chemiczną.

W niniejszym eksperymencie najgłębsze wprowadzenie igły endodontycznej było możliwe po preparacji z wykorzystaniem narzędzi WaveOne. Instrumenty WaveOne charakteryzuje największa stożkowatość spośród badanych i można przypuszczać, że zebrały największą ilość żywicy epoksydowej ze ścian endobloczka. Należy rozważyć, czy podczas opracowywania kanałów korzeniowych o dużej krzywiźnie, dążąc do jak najgłębszego wprowadzenia igły endodontycznej, rozsądnym postępowaniem jest zastosowanie narzędzi o większej stożkowatości (powyżej 6 proc.), które powodują większe usunięcie tkanek twardych na całej długości, czym mogą przyczyniać się do osłabienia struktur zęba i jego zwiększonej podatności na uszkodzenia. W przypadku kanałów typu „L” i „S” szczególnie istotne wydaje się zastosowanie urządzeń dźwiękowych i ultradźwiękowych, które zwiększają skuteczność środków płuczących oraz dystrybuują je do trudno dostępnych miejsc.

W przyszłości problem z chemicznym oczyszczeniem części wierzchołkowej zakrzywionych kanałów korzeniowych mógłby zostać rozwiązany poprzez zastosowanie igieł wykonanych ze stopów metali charakteryzujących się zwiększoną elastycznością.