Stomatologia zachowawcza
Urazy zębów – postępowanie na podstawie opisu przypadków klinicznych
Lek dent. Aleksandra Szydłowska1
Dr n. med. Teresa Szupiany-Janeczek2
Leczenie zębów stałych po urazach stanowi wyzwanie dla klinicystów. Zęby po urazach wykazują spektrum objawów – od przemijających, w których wystarczająca jest obserwacja, do powikłań mogących skutkować utratą zęba. Diagnostyka i terapia wymagają interdyscyplinarnej współpracy, szerokiej wiedzy i indywidualnego podejścia, gdyż często uszkodzeniom ulegają nie tylko zęby. Właściwa diagnoza, planowanie leczenia i wizyty kontrolne mają kluczowe znaczenie dla korzystnego wyniku leczenia pacjenta po urazie.
Postępowanie w przypadku urazów zębów stanowi problem dla większości klinicystów.
Wytyczne Międzynarodowego Stowarzyszenia Traumatologii Stomatologicznej (IADT) oraz Amerykańskiego Stowarzyszenia Endodontów (AAE) są praktycznym przewodnikiem diagnostyki i postępowania z zębami po urazach. Należy jednak pamiętać, że w praktyce klinicznej mogą zdarzyć się sytuacje niejednoznaczne i bardzo złożone, np. w przypadku urazu wielu zębów po wypadku komunikacyjnym. Analizując wyniki kilkunastoletnich badań można stwierdzić, że 25 proc. dzieci w wieku szkolnym i 33 proc. dorosłych doświadczyło urazów zębów.[1] W uzębieniu stałym szczyt wypadkowości przypada pomiędzy 9. a 10. r.ż., co wiąże się z uczestnictwem dzieci w zabawach ruchowych i sportach.[2] Najczęstsze przyczyny urazów zębów to wypadki w szkole i domu (55 proc.), w trakcie uprawiania sportu (21 proc.), komunikacyjne (11 proc.) oraz akty przemocy (11 proc.).[3] Wśród czynników predysponujących zwracana jest szczególna uwaga na: pogłębiony nagryz poziomy, protruzję siekaczy oraz niekompetentne wargi. Najczęściej narażone na uraz są zęby przyśrodkowe sieczne górne.[5] Zęby mleczne ulegają najczęściej zwichnięciu, natomiast stałe złamaniu, co wynika między innymi z różnicy budowy i proporcji korzenia do korony.[6] Rokowanie w przypadku urazów stomatologicznych zależy od czasu, jaki upłynął od urazu do podjęcia prawidłowego leczenia. Niezwykle istotne jest zatem szerzenie wiedzy dotyczącej postępowania pourazowego wśród lekarzy klinicystów. W ocenie urazów zębów oraz komunikacji interdyscyplinarnej pomocne jest stosowanie adekwatnych klasyfikacji. Klasyfikacja kliniczna wg Ellisa obejmuje 9 klas:[6]
- klasa I – złamanie korony zęba w obrębie szkliwa,
- klasa II – złamanie korony zęba w obrębie szkliwa i zębiny,
- klasa III – złamanie korony zęba z obnażeniem miazgi,
- klasa IV – uraz prowadzący do utraty żywotności miazgi,
- klasa V – całkowite zwichnięcie zęba,
- klasa VI złamanie korzenia,
- klasa VII – zwichnięcie częściowe zęba,
- klasa VIII – złamanie korony w okolicy szyjki zęba,
- klasa IX – urazy zębów mlecznych.
