Stomatologia interdyscyplinarna
Niepożądane zdarzenia alergiczne w gabinecie stomatologicznym
Dr n. med. Krzysztof Wytrychowski
Stopy metali oraz leki miejscowego znieczulenia są odpowiedzialne za niepożądane reakcje alergiczne w stomatologii. W obu grupach alergia występuje jako reakcja natychmiastowa typu 1 lub reakcja opóźniona typu 4. Alergia natychmiastowa, mediowana przez IgE, jest zjawiskiem niezwykle rzadkim i dotyczy przede wszystkim leków miejscowego znieczulenia. Metale ciężkie są od lat uznanym czynnikiem wyzwalającym nadwrażliwość opóźnioną – alergię kontaktową. Diagnostyka alergii typu 1 wywołanej przez leki miejscowego znieczulenia obejmuje testy skórne, śródskórne oraz podskórne próby prowokacyjne. Badania in vitro nie są standardowo stosowane. W diagnostyce alergii typu 4 stosuje się skórne testy płatkowe.
Niepożądane reakcje o podłożu alergicznym związane z zabiegami stomatologicznymi obejmują dwie grupy czynników wywołujących:
1. Stopy metali.
2. Leki znieczulenia miejscowego (LAs).
Alergia na stopy metali
Metale używane w leczeniu stomatologicznym mają zróżnicowany skład w zależności od wymaganych właściwości fizycznych i mechanicznych. Przewlekły kontakt ze środowiskiem jamy ustnej doprowadza do ich stopniowej biodegradacji. Powoduje to stałą, dodatkową obok diety, ekspozycję pacjenta na metale oraz ich jony. Średnia dzienna konsumpcja niklu i chromu wraz z dietą wynosi odpowiednio 200-300 µg oraz 30-100 µg.[1,2] Zgodnie z europejskimi rozporządzeniami uwalnianie niklu z materiałów pozostających w kontakcie ze skórą nie może przekraczać dawki 0,5 µg/cm2 tygodniowo.[3] Od 1971 roku w materiałach ortodontycznych stosuje się stopy tytanu z niklem. Tytan uważany jest za materiał biokompatybilny, natomiast nikiel jest uznanym alergenem wywołującym nadwrażliwość typu opóźnionego. Stopy niklu z tytanem zawierają do 50 proc. niklu, natomiast elementy ze stali nierdzewnej średnio 8 proc. niklu. Stopy metali mogą zawierać także inne metale ciężkie, takie jak mangan, chrom i kobalt. Stopy metali są tak długo odporne na korozję, jak długo zachowana jest ciągłość warstwy tlenkowej na ich powierzchni, otrzymana w wyniku oksydacji.
W badaniu oceniającym uwalnianie metali ciężkich z elementów ortodontycznych (taśmy, druty i klamry) zastosowano 44-dniową ekspozycję na syntetyczną ślinę. Na podstawie pomiarów wykonanych za pomocą spektrometrii masowej ustalono, że dodatkowa eks...
Alergenami są hapteny, drobne cząsteczki o masie cząsteczkowej poniżej 500 Da, które łącząc się z białkami, wnikają do naskórka lub błony śluzowej. Pierwszy kontakt z alergenem aktywuje komórki Langerhansa (komórki dendrytyczne zlokalizowane w nas...
